مشکلات شنوایی در پیری (پیرگوشی) با افزایش سن در افراد مختلفی بروز می‌کند. بیماری پیرگوشی یکی بیماری شایع است که باعث کم شنوایی یا از دست دادن شنوایی در افراد مسن می‌شود. در ادامه درباره مشکلات شنوایی در پیری و روش‌‌هایی برای جلوگیری و درمان آن توضیح داده‌ایم.

مشکلات شنوایی در پیری (پیرگوشی) چیست؟

منظور از مشکلات شنوایی در پیری که به آن پیرگوشی هم گفته می‌شود، از دست دادن شنوایی است که به تدریج و با افزایش سن در بیشتر افراد بروز می‌کند. این یکی از شایع‌ترین بیماری‌های بزرگسالان و افراد مسن است. طبق آمار ارائه شده، از هر 3 بزرگسال بالای 65 سال، یک نفر دچار کم شنوایی است و تقریبا نیمی از افراد بالای ۷۵ سال، مشکل شنوایی دارند.

مشکل شنوایی باعث می‌شود فرد نتواند به وضوح صدای تلفن، زنگ در، صدای هشدار و صداهایی از این قبیل را بشنود، علاوه بر این کاهش شنوایی می‌تواند فرد را از لذت گفتگو با خانواده و دوستان محروم کند و منجربه احساس انزوا در وی شود.

کاهش شنوایی در اثر افزایش سن، اغلب در هر دو گوش اتفاق می‌افتد و به طور مساوی بر آنها تأثیر می‌گذارد. از آنجا که از دست دادن شنوایی به صورت تدریجی اتفاق می‌افتد، ممکن است فرد متوجه نشود که برخی از توانایی‌های شنیداری خود را از دست داده است.

انواع کاهش شنوایی

کاهش شنوایی اشکال مختلفی دارد و می‌تواند محدوده‌ای از افت خفیف شنوایی تا ناشنوایی کامل را در بر گیرد. کاهش شنوایی به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

• کم شنوایی حسی – عصبی: این نوع کم شنوایی هنگامی رخ می‌دهد که به گوش داخلی یا عصب شنوایی آسیب برسد. این نوع کاهش شنوایی معمولا باعث افت دائمی شنوایی می‌شود.
• کاهش شنوایی انتقالی: اگر امواج صوتی نتوانند به گوش داخلی برسند، این نوع کاهش شنوایی رخ می‌دهد. کاهش شنوایی انتقالی ممکن است به دلیل تجمع موم یا مایع درون گوش و یا سوراخ شدن پرده گوش اتفاق بیفتد. معمولا جراحی یا درمان دارویی، می‌تواند منجربه بهبود این نوع کاهش شنوایی شود.

کاهش شنوایی ناگهانی

به از دست دادن سریع شنوایی، کاهش شنوایی ناگهانی می‌گویند. این بیماری می‌تواند به صورت ناگهانی یا در طی یک دوره حداکثر 3 روزه برای فرد اتفاق بیفتد. در چنین مواقعی بایستی فورا به اورژانس مراجعه شود.

زنگ زدن در گوش (وزوز گوش) به چه معناست؟

یکی از اولین نشانه‌های بروز مشکلات شنوایی در پیری، وزوز گوش است و به طور معمول به عنوان صدای زنگ زدن در گوش توصیف می‌شود، اما می‌تواند با صداهایی مانند غرش، خش خش یا وزوز به نظر برسد. ممکن است از یک گوش یا هر دو گوش شنیده شود و صدای بلند یا نرمی داشته باشد. علاوه بر این، وزوز گوش می‌تواند نشانه سایر مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا، آلرژی یا عارضه جانبی یکی از داروها باشد. وزوز گوش یک علامت است نه یک بیماری. چیزی به سادگی یک قطعه موم که جلوی مجرای گوش را می‌گیرد هم می‌تواند باعث ایجاد وزوز گوش شود، در عین حال می‌تواند نتیجه عوارض قسمت‌های دیگری از بدن باشد.

علائم کاهش شنوایی

اگر فکر می‌کنید علائم زیر در شما یا هر یک از افراد خانواده‌تان بروز پیدا کرده، بدانید که مشکل مربوط به کاهش شنوایی خواهد بود:

• در شنیدن صدای مخاطب تلفن مشکل دارید؛
• به سختی می‌توانید صحبت‌های دو یا چند نفر را دنبال کنید؛
• غالبا از مردم می‌خواهید که حرف‌هایشان را تکرار کنند؛
• باید صدای تلویزیون را آنقدر بلند کنید تا بشنوید و دیگران از شما شاکی می‌شوند؛
• به دلیل سر و صدای موجود در پس زمینه، صدای نزدیکانتان را نمی‌شنوید؛
• نمی‌توانید صدای زنان و کودکان را به درستی بشنوید؛
• ممکن است در یک یا هر دو گوشتان، صدای وزوز بشنوید.

دلایل از دست دادن شنوایی

• سر و صدای زیاد یکی از مهمترین دلایل کاهش شنوایی است. صدای ناشی از ماشین‌های چمن‌زنی، برف روب یا موسیقی با صدای بلند می‌تواند به گوش داخلی آسیب برساند و در نتیجه باعث کاهش شنوایی دائمی شود. سر و صدای زیاد نیز منجربه به وزوز گوش می‌شود.
• جرم گوش یا تجمع مایع مخاطی گوش می‌تواند صداهایی را که از لاله گوش به گوش داخلی منتقل می‌شود را مسدود کند.
• پارگی پرده گوش نیز می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود. پرده گوش می‌تواند در اثر عفونت، فشار یا قرار دادن اشیائی مثل گوش پاک‌کن در گوش، آسیب ببیند.
• مشکلات شنوایی در پیری می‌تواند در اثر بیماری‌هایی مانند دیابت یا فشار خون بالا اتفاق بیفتد. ویروس‌ها و باکتری‌ها، بیماری قلبی، سکته، آسیب مغزی یا تومور نیز ممکن است بر میزان شنوایی شما تأثیر بگذارد.
• کاهش شنوایی همچنین می‌تواند در اثر مصرف برخی از داروها ایجاد شود. داروهای اتوتوکسیک (Autotoxic)، از این قبیل داروها هستند که به طور دائمی به گوش داخلی آسیب می‌رسانند. برخی از داروهای اتوتوکسیک شامل داروهایی است که برای درمان عفونت‌های جدی، سرطان و بیماری‌های قلبی استفاده می‌شود.
• وراثت نیز می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود. اما همه اشکال کم شنوایی ارثی از بدو تولد اتفاق نمی‌افتد. برخی از اشکال می‌توانند در اواخر زندگی بروز پیدا کنند. به عنوان مثال، در اتوسکلروز (otosclerosis)، که تصور می شود یک بیماری ارثی است، رشد غیر طبیعی استخوان از عملکرد صحیح ساختارهای داخل گوش جلوگیری می‌کند.

مشکلات شنوایی در پیری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر هر یک از علائم گفته شده را مشاهده کردید، می‌توانید به یک پزشک شنوایی سنجی مراجعه کنید. پزشک شما برای بررسی مجرای خارجی و پرده گوش از یک اتوسکوپ (Otoscope) استفاده می‌کند؛ اتوسکوپ دارای یک دسته و یک سر است و سر آن‌ حاوي يک منبع تولید نور الکتريکي و يک عدسي با قدرت بزرگ‌نمايي است. پزشک به دنبال علت کاهش شنوایی به پرده گوش نگاه می‌کند تا هر موردی که منجر به انسداد مجرای گوش با اشیای خارجی یا موم، التهاب یا عفونت گوش شده را بررسی کند.

در برخی موارد ممکن است به یک پزشک متخصص شنوایی سنجی ارجاع شوید. شنوایی سنجی آزمایشی است که در آن صداها به طور همزمان از طریق هدفون، به یک گوش پخش می‌شوند. اگر قادر به شنیدن صداها باشید، از شما خواسته می‌شود پاسخ دهید. اگر شخصی نتواند صدا‌های خاصی را بشنود، این نشان می‌دهد که تا حدی دچار کاهش شنوایی شده است. کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران با مدیریت دکتر محمد صمدیان، یکی از برترین متخصصان جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، با دارا بودن کادر پزشکان مجرب و متخصص قادر است در زمینه مشکلات شنوایی، مشاور و خدمت‌رسان شما باشد.

آیا می‌توانم از ابتلا به مشکلات شنوایی در پیری جلوگیری کنم؟

در حال حاضر، دانشمندان نمی‌دانند چگونه می‌توان از کاهش شنوایی در سنین پیری جلوگیری کرد. با این حال، شما می‌توانید برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، یکسری راهکارها را اتخاذ نمایید. مهم است که از منابع بالقوه صوتی آسیب‌رسان مانند موسیقی با صدای بلند، ماشین برف‌روب، ماشین چمن‌زنی و صدای دستگاه‌های غول‌آسا داخل کارخانه‌ها، آگاه باشید.

اجتناب از صداهای بلند، کاهش صدا در استریو، تلویزیون یا هدفون، کاهش مدت زمان قرار گرفتن در معرض سر و صدای زیاد و محافظت از گوش‌های خود با استفاده از پلاگین گوش، کارهای ساده‌ای هستند که در محقق شدن این امر به شما کمک می‌کنند.

چه درمان‌ها و دستگاه‌هایی برای کاهش مشکلات شنوایی در پیری وجود دارد؟

به طور کلی درمان شما به شدت کم شنوایی‌تان بستگی دارد، بنابراین برخی از روش‌های درمانی بهتر از سایر روش‌ها برای شما مفید خواهند بود. تعدادی دستگاه و راهکار کمکی وجود دارد که به شما کمک می‌کند هنگام کم شنوایی، بهتر بشنوید. در ادامه متداول‌ترین موارد ذکر شده است:

سمعک

سمعک وسیله الکترونیکی کوچکی است که به فرد با اختلال شنوایی، امکان می‌دهد صداها را بهتر شنیده و آنچه را که به وضوح گفته می‌شود، درک کند و در نتیجه توانایی کلی فرد در برقراری ارتباط را بهبود می‌بخشد. کاهش شنوایی می‌تواند تأثیر زیادی در ابعاد مختلف  زندگی، از جمله شغل، روابط اجتماعی و همه احساسات و حتی  تعادل فرد داشته باشد و افراد را در این زمینه‌ها دچار مشکل کند. با استفاده از سمعک، به ویژه اگر در انتخاب آن با متخصص گوش و حلق و بینی مشورت شود، تغییر بزرگی در زندگی بیمار ایجاد می‌شود.

در کدام شرایط سمعک استفاده می‌شود؟

اگر کمبود شنوایی فعلی بیمار با دارو یا جراحی اصلاح نشود، از سمعک استفاده می‌شود. این دستگاه‌‌های کوچک، برای درمان کم‌شنوایی گوش داخلی (حسی-عصبی) و گاهی اوقات برای مشکلات گوش میانی استفاده می‌شوند. در مواردی که شنوایی کاملا از بین رفته است، سمعک کمکی نخواهد کرد.

سمعک چگونه کار می‌کند؟

تقریبا همه انواع سمعک‌ها به طور مشابه کار می‌کنند، اگرچه نتایج برای هر فرد متفاوت است. این وسیله به دو نوع آنالوگ و دیجیتال تقسیم می‌شود.

آنالوگ‌ها صداهای خارجی را تقویت می‌کنند و دیجیتال‌ها مبتنی بر نرم افزار هستند و صداها را پردازش و فیلتر کرده و به گوش منتقل می‌کنند به طوری که به فرد اجازه می‌دهند به راحتی صداهای اطراف را بشنود. در فناوری امروز، سمعک‌های دیجیتال روز به روز پیشرفت می‌کنند و به تشخیص بهتر گفتار با نوآوری‌های روز مجهز هستند.

سمعک از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: میکروفن، تقویت کننده و بلندگو. میکروفون‌ها صداهای موجود در محیط بیرون را به سمت خود جذب و آن‌ها را به تقویت کننده منتقل می‌کنند. تقویت کننده (و پردازنده) وظیفه پردازش و تقویت این صداها را بر عهده دارد. سرانجام، صداهای تقویت شده از طریق بلندگو به گوش منتقل می‌شوند. در ساخت این وسیله از قسمت‌های مختلفی استفاده می‌شود که شامل: قالب گوش، لوله و شاخ، لوله و گنبد است. منبع تغذیه در سمعک‌ها باتری‌ است.

سمعک‌های هوشمند

با توجه به اینکه سمعک یکی از دستگاه‌های کمکی برای مشکلات شنوایی در پیری است در طول سال‌ها، بسیار پیشرفت کرده و همانند گذشته دستگاهی بزرگ نیست. سمعک‌های امروزی از نظر طراحی فوق‌العاده کوچک هستند. آنها همچنین کاملا هوشمند هستند و می‌توانند با صداهای اطراف فرد کم شنوا سازگار شوند و شنیدن آنها را برای کاربر آسان‌تر کنند. بنابراین در حالی که الگوریتم سمعک بین سر و صدای پس زمینه و گفتار تنظیم می‌شود، برقراری ارتباط را برای فرد کم شنوا سهل و آسان می‌کند.

سمعک‌های هوشمند افراد ناشنوا کارهایی فراتر از تقویت شنوایی دارند. سمعک‌های هوشمند اکنون به مردم امکان می‌دهد موسیقی خود را پخش کنند، خانه‌های خود را اداره کنند و سلامتی خود را کنترل کنند. فناوری‌های سمعک‌های هوشمند در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است و زندگی بسیاری از افراد را که قبلاً با محدوده صوتی محدودتری زندگی می‌کرد، متحول کرده است.

اگر یک کاربر جدید سمعک هستید یا سالها سمعک خود را به روز نکرده اید، می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اینگونه سمعک‌ها با متخصصین گوش، حلق و بینی کلینیک گوش تهران تماس حاصل فرمائید.

کاشت حلزون گوش

حلزون گوش دستگاه‌ الکترونیکی کوچکی است که با جراحی در گوش داخلی کاشته می‌شود و به ایجاد حس صدا در افراد کم شنوا یا ناشنوا کمک می‌کند. اگر کاهش شنوایی شما شدید باشد، ممکن است پزشک برایتان کاشت حلزون گوش را تجویز کند.

دستگاه‌های شنیداری کمکی

شامل دستگاه‌های تقویت کننده‌‌‌ای مثل اپلیکیشن‌های موجود در تلفن‌های هوشمند یا تبلت‌ها و سیستم‌های مدار بسته (سیستم‌های حلقه شنوایی) در تئاترها و سالن‌های نمایش برای افراد کم شنوا یا ناشنوا در جامعه تعبیه شده است.

لب‌خوانی یا گفتارخوانی

لب‌خوانی یا گفتارخوانی گزینه دیگری است که به افراد مبتلا به مشکلات شنوایی کمک می‌کند تا مکالمات گفتاری را دنبال کنند. افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، هنگام تماشای دهان و حرکات بدن گوینده به دیگران توجه زیادی می‌کنند. مربیان متخصص می‌توانند به شما کمک کنند که یاد بگیرید چگونه لب‌خوانی کنید.

آیا دوستان و خانواده‌ام می‌توانند به من کمک کنند؟

شما و خانواده‌تان می‌توانید برای کاهش مشکلات شنوایی در پیری، با هم همکاری داشته باشید. برخی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید عبارتند از:

• درباره از دست دادن شنوایی خود به دوستان و خانواده خود اطلاع دهید. هرچه تعداد بیشتری از اعضای خانواده و دوستانتان در مورد مساله شما بدانند، بهتر به شما کمک می‌کنند تا با آن کنار بیایید.
• از دوستان و خانواده خود بخواهید هنگام صحبت با شما روبه‌رو شما بایستند تا چهره آنها را ببینید. اگر حرکت آنها را مشاهده کنید و حالات آنها را ببینید، درک بهتری از صحبت‌هایشان خواهید داشت.
• از مردم بخواهید بلندتر صحبت کنند اما نیازی نیست فریاد بزنند. به آنها بگویید که فقط کمی آهسته و واضح‌تر صحبت کنند.
• وقتی به طور فعالانه‌ای به رادیو و تلویزیون گوش نمی‌دهید، بهتر است آنها را خاموش کنید.
• از نویزهای اطراف‌تان که می‌تواند شنیدن را برایتان دشوارتر کند، آگاه باشید. به عنوان مثال وقتی به رستوران می‌روید، نزدیک آشپزخانه یا باند موسیقی ننشینید زیرا سر و صدای پس زمینه، شنیدن صحبت افراد را برایتان دشوار می‌کند.

همکاری با اعضای خانواده و دوستان برای بهتر شنیدن صداها ممکن است مدتی برای همه سخت باشد. زمان می‌برد تا شما به تماشای افراد هنگام صحبت عادت کنید و افراد آهسته‌تر و واضح‌تر صحبت کنند. برای کنار آمدن با مشکلات شنوایی در پیری کافی است صبور باشید و به همکاری مشترک‌تان ادامه دهید. مطمئن باشید بهتر شنیدن ارزش تلاش را دارد.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.