شرایط استفاده از رژیم کتوژنیک چیست؟ آیا استفاده از رژیم کتوژنیک برای همه مناسب است؟ چه کسانی می‌توانند از رژیم کتوژنیک استفاده کنند؟ رژیم کتو برای چه کسانی مناسب نیست؟ رژیم کتو قبلا برای کنترل صرع مقاوم به درمان استفاده می‌شد اما اخیرا برخی از افراد از رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن استفاده می‌کنند. 

رژیم کتوژنیک در واقع یک رژیم غذایی با مقدار کربوهیدرات حداقل و مقدار چربی زیاد است. در نتیجه نرسیدن کربوهیدرات از طریق رژیم غذایی، بدن شروع به مصرف چربی‌ها می‌کند و در نتیجه ترکیبات کتونی در بدن ساخته می‌شود و میزان آنها در خون افزایش می‌یابد. به این حالت کتوزیس یا کتوز گفته می‌شود.

کتوزیس یا کتوز، فرم خفیف کتواسیدوز است که در مبتلایان به دیابت بویژه دیابت نوع یک ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان به مرگ بیمار می‌انجامد.

رژیم غذایی کتوژنیک باعث می‌شود که فرد در ابتدای شروع رژیم، کاهش وزن سریع داشته باشد. این امر برای افرادی که بهر علت نیاز به یک کاهش وزن سریع دارند کمک کننده است. اما باید دانست که این نوع رژیم غذایی برای کاهش وزن طولانی مدت مناسب نیست.

نتایج برخی مطالعات انجام شده بر روی افراد چاقی که با رژیم غذایی کتوژنیک وزن خود را کم کرده‌اند، نشان می‌دهد که بسیاری از این افراد، پس از گذشت یکسال دوباره چاق می‌شوند. علت این است که استفاده طولانی مدت از رژیم کتوژنیک باعث می‌شود که فرد عضلات خود را از دست بدهد. کاهش توده عضلات، باعث کاهش متابولیسم بدن و در نتیجه بالا رفتن وزن می‌شود. به همین دلیل استفاده از این نوع رژیم برای کاهش وزن در طولانی مدت نتیجه بخش نیست.

رژیم کتوژنیک برای چه کسانی مناسب است؟

رژیم کتوژنیک می‌تواند برای این اشخاص مناسب باشد:

• افرادی که می‌خواهند وزن خود را کاهش دهند: این رژیم برای کاهش وزن سریع موثر است. زیرا با مصرف کمترین میزان کربوهیدرات و بیشترین مقدار چربی، بدن وارد حالت کتوز می‌شود که می‌تواند به سوزاندن چربی‌ها کمک کند.
• افرادی که دارای دیابت نوع دو هستند: چربی‌های تجزیه‌شده در رژیم کتوژنیک می‌توانند به کنترل سطح قند خون کمک کنند.
• افرادی که می‌خواهند سطح انرژی و تمرکز خود را افزایش دهند: رژیم کتوژنیک می‌تواند سطح انرژی و تمرکز ذهنی را افزایش دهد.
• افرادی که مشکلاتی مانند صرع دارند: تحقیقات نشان داده است که رژیم کتوژنیک ممکن است برای کنترل برخی از انواع صرع مؤثر باشد.
• ورزشکاران و تحت نظر مربیان و متخصصان تغذیه: برخی از ورزشکاران و مربیان، برای مدیریت وزن یا بهبود عملکرد ورزشی از این رژیم استفاده می‌کنند. اما باید با دقت و توجه به نیازهای بدنشان عمل کنند.

هر چند که مصرف رژیم کتوژنیک برای هر فرد می‌تواند نتایج واقعی متفاوتی داشته باشد. قبل از شروع هر رژیم غذایی، مشورت با پزشک یا تغذیه‌شناس معتبر بسیار حیاتی است.

رژیم کتوژنیک برای چه افرادی مناسب نیست؟

در رژیم کتوژنیک شما باید کربوهیدرات کم اما مقدار چربی بیشتری مصرف کنید تا بدن وارد فاز کتوزیس شود. همین شرایط ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد:

• افراد با مشکلات قلبی-عروقی: رژیم کتوژنیک ممکن است باعث افزایش کلسترول خوب و بد شود. برای افرادی که قبلاً مشکلات قلبی-عروقی داشته‌اند یا در خطر بروز چنین مشکلاتی هستند، این رژیم  مناسب نیست.
• افراد با مشکلات کلیوی: این رژیم غذایی ممکن است به دلیل افزایش مصرف پروتئین و چربی، بار اضافی بر روی کلیه‌ها ایجاد کند. افرادی که دچار مشکلات کلیوی هستند، نباید به طور طولانی این رژیم را ادامه دهند.
• زنان باردار یا مادران شیرده: رژیم کتو ممکن است نیازهای غذایی مادران باردار یا مادران شیرده را نادیده بگیرد و ممکن است تأثیرات منفی بر روی رشد و سلامت نوزاد داشته باشد.
• افراد دارای مشکلات هورمونی: کتوژنیک بر روی سطح هورمون‌ها در بدن تأثیر می‌گذارد. بنابراین، برای افرادی که مشکلات هورمونی دارند، نباید به صورت طولانی این رژیم را دنبال کنند.
• افراد با مشکلات گوارشی: تغییرات در ترکیب مواد غذایی ممکن است به مشکلات گوارشی منجر شود. افرادی که مشکلات گوارشی دارند، بهتر است قبل از شروع کتوژنیک با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند.

به هر حال، همیشه مشورت با پزشک یا تغذیه‌شناس معتبر قبل از شروع یا تغییر رژیم غذایی، به خصوص رژیم‌های خاص نظیر رژیم کتوژنیک، حیاتی است.

استفاده از رژیم کتوژنیک در طولانی مدت خطرات قابل توجهی نیز به دنبال دارد. همانطور که ذکر کردم، رژیم کتوژنیک در طولانی مدت باعث از بین رفتن و تحلیل عضلات بدن می‌شود. بسیاری از صاحب نظران در مورد تحلیل عضله قلب بدنبال استفاده طولانی مدت از رژیم کتوژنیک هشدار داده‌اند و آن را یکی از خطرات استفاده طولانی مدت از این رژیم می‌دانند.

ساخت ترکیبات کتونی توسط کبد و دفع آنها توسط کلیه‌ها انجام می‌شود. به همین دلیل رژیم کتوژنیک فشار زیادی را به کبد و کلیه‌ها وارد می‌کند. از این رو استفاده از این رژیم غذایی برای کسانیکه مشکلات زمینه‌ای کبدی یا کلیوی دارند بسیار خطرناک است و توصیه نمی‌شود.

از عوارض رژیم کتوژنیک، احساس خستگی، اختلال خلق و خو، سردرد و اختلال توجه و تمرکز است. همچنین احتمال سنگ کلیه، پوکی استخوان و افزایش اسید اوریک خون و نقرس با این نوع رژیم افزایش می‌یابد.

نکته مهم دیگر در مورد استفاده ازرژیم‌های کتوژنیک این است که این نوع رژیم‌ها فقط گروه‌های محدودی از مواد غذایی را در خود جای می‌دهند. در نتیجه نیاز فرد به تمام انواع مواد مغذی تامین نمی‌شود.

در مجموع به نظر می‌رسد استفاده از رژیم کتوژنیک برای مدت طولانی مناسب نیست. همچنین این نوع از رژیم‌ها در کسانیکه مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند توصیه نمی‌شود. بعلاوه این نوع از رژیم‌ها قادر به تامین تمام نیازهای تغذیه‌ای فرد بویژه در افرادیکه تامین مواد مغذی برای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد از جمله کودکان و بانوان باردار، نیستند.

اگر مبتلا به بیماری خاصی هستید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، ممکن است این توصیه‌ها برای شما مناسب نباشد. در اینصورت حتما با فرد متخصص مشورت نمائید.

حرف پایانی

با توجه به توضیحاتی که خواندید، اگر رژیم کتوژنیک برای شما مناسب بود و می‌خواهید از این برنامه غذایی برای کاهش وزن استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم نکات مهمی که قبل از شروع رژیم کتوژنیک باید بدانید را در این لینک بخوانید.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.