فشار خون بالا یک عامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی عروقی از جمله سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی قلبی و آنوریسم است. اگر فشار خون بیش از حد بالا باشد، نیروی زیادی به سرخرگ‌ها و قلب وارد می‌شود. کنترل و درمان فشار خون بالا برای حفظ سلامتی و کاهش خطر ابتلا به این شرایط خطرناک بسیار مهم است.

فشار خون بالا چیست؟

وقتی خون با نیروی زیادی به سرخرگ و قلب وارد می‌شود یعنی فشار خون بالاست! فشار خون بالا با عنوان هایپرتنشن (hypertension) نیز شناخته می‌شود. اگر فشار خون بالا تحت درمان قرار نگیرد و کنترل نشود، می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی سلامتی شود. این مشکلات شامل نارسایی قلبی، از دست دادن بینایی، سکته و بیماری کلیه می‌شود.

علائم فشار خون، به طور معمول قابل مشاهده نیستند و ممکن است تا سال‌ها در بدن پدیدار نشوند و حتی بعد از پدیدار شدن این علائم به بیماری‌های دیگر نسبت داده شوند. برای درمان فشار خون بالا، شما می‌توانید با یک سری عادات و رفتارها و مصرف دارو با مشورت پزشک سلامت خود را به دست آورید.

محدوده‌های فشار خون طبیعی و فشار خون بالا:

علائم فشار خون بالا چیست؟

ممکن است فرد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علائمی را متوجه نشود، بنابراین افراد اغلب آنرا “قاتل ساکت” می‌نامند. اگر فشار خون بالا تشخیص داده نشود، می‌تواند به قلب، رگ‌های خونی و سایر ارگان‌ها مانند کلیه آسیب برساند. از همین جهت بررسی فشار خون به طور مرتب ضروری است.

در موارد نادر و شدید، فشار خون بالا باعث تعریق، اضطراب، مشکلات خواب و سرخ‌شدن می‌شود. با این حال بیشتر مبتلایان به فشار خون بالا هیچ علائمی را تجربه نخواهند کرد. اگر فشار خون بالا به یک بحران فشار خون تبدیل شود، ممکن است فرد دچار سردرد و خونریزی بینی شود.

شایع‌ترین علائم فشار خون بالا عبارتند از:

بالا رفتن دمای بدن (گرگرفتگی)

• درد در ناحیه سینه؛
• وجود لکه خون در ادرار؛
• به سختی و غیر شمرده نفس کشیدن؛
• سردرد غیر منتظره؛

علائمی دیگری نیز وجود دارند که در اندکی از بیماران این علایم بروز پیدا می‌کند:

• تعریق بیش از حد معمول؛
• اضطراب شدید؛
• مشکلاتی در خوابیدن؛
• سرخ شدن رنگ پوست؛

در وضعیتی که این بیماری خطرناک و بحرانی می‌شود علائم زیر پدیدار می‌شوند:

• خون‌ریزی از بینی بدون داشتن جراحت؛
• سرگیجه و سردردهای مداوم و پر درد؛

علایم فشار خون بالا در کودکان:

• سردرد؛
• خستگی؛
• تاری دید؛
• خونریزی از بینی؛
• فلج بل (Bell’s palsy) یا ناتوانی در کنترل ماهیچه‌های یک طرف صورت؛

علایم فشار خون بالا در نوزادان و کودکان بسیار کم سن:

• بازماندن از رشد؛
• تشنج؛
• تحریک‌پذیری؛
• بی‌حسی؛
• اختلال تنفس؛

علت بالا رفتن فشار خون چیست؟

اگر یک بیماری زمینه‌ای برای افزایش فشار خون باشد، پزشکان این فشار خون بالا را ثانویه می‌نامند. فشار خون ثانویه دلایل خاصی دارد و نتیجه بیماری دیگری است به عنوان مثال: بیماری مزمن کلیه (CKD) یک علت شایع فشار خون بالا است، زیرا کلیه‌ها دیگر مایعات را فیلتر نمی‌کنند. این مایع اضافی منجر به فشار خون بالا می‌شود.

شرایطی که می‌تواند به فشار خون بالا منجر شود عبارتند از:

• دیابت، به دلیل مشکلات کلیوی و آسیب عصبی؛
• بیماری کلیوی؛
• فئوکروموسیتوم، یک سرطان نادر یک غده فوق کلیوی است.
• سندرم کوشینگ که داروهای کورتیکواستروئید می‌تواند ایجاد کند.
• هایپرپلازی مادرزادی آدرنال، اختلال در غدد فوق کلیه ترشح کننده کورتیزول؛
• پرکاری تیروئید یا غده تیروئید بیش فعال؛
• هایپرپاراتیروئیدیسم، که بر کلسیم و فسفر تأثیر می‌گذارد.
• بارداری؛
• آپنه خواب؛

عوامل خطر برای فشار خون بالا

برخی عوامل خطر وجود دارد که می‌توانند در ایجاد فشار خون بالا نقش داشته باشند، مانند:

• سن‌ بالای‌ 60 سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می یابد.
• چاقی و اضافه وزن؛
• سیگار کشیدن؛
• مصرف الکل؛
• رژیم‌ غذایی‌ حاوی‌ نمک‌ زیاد یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ و عدم مصرف میوه و سبزی؛
• کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی؛
• استرس؛
• عوامل‌ ژنتیکی‌، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است.
• مصرف‌ قرصهای‌ ضد حاملگی ‌، استروییدها و بعضی‌ از انواع‌ داروهای‌ مهارکننده‌ اشتها؛
• پشت میزنشینی؛
• نژاد: سفید پوستان ونژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.

کنترل و درمان فشار خون بالا

اصلاح سبک زندگی اولین گزینه برای مدیریت و درمان فشار خون بالا است که باید انجامش دهید. همچنین روش‌های دیگری نیز برای درمان فشار خون وجود دارد، مانند:

• ورزش منظم؛
• کاهش استرس؛
• دارو (فقط با تجویز پزشک)؛
• رژیم غذایی؛
• کاهش مصرف نمک؛
• تعدیل مصرف الکل؛
• خوردن میوه و سبزیجات بیشتر و چربی کمتری؛
• مدیریت وزن بدن؛
• استفاده از رژیم DASH (مصرف مکمل های پروبیوتیک)؛

اگر به نکاتی که در بالا ذکر شده‌اند اهمیت نمی‌دهید ممکن است مبتلا به فشار خون بالا شوید. پس سعی کنید برای دوری از این بیماری حتما این رفتارها را در زندگی خود پیاده‌‌سازی کنید و سلامت کلی بدن خود را به دست آورید. فشار خون بالا اگر در مراحل ابتدایی قرار داشته باشد با این اعمال می‌تواند کنترل و درمان شود و مشکلی را برای شما به وجود نیاورد.

نقش تغذیه در کنترل فشار خون بالا

غذایی که می‌خوریم تأثیر زیادی بر سلامت کلی ما دارد. انجمن قلب آمریكا پیشنهاد می‌كند كه خوردن رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات و پرهیز از غذاهای با نمك و چربی زیاد می‌تواند به كنترل فشار خون كمك كند.

مواد نگهدارنده، مواد افزودنی و آب

محققان طی یک مطالعه برروی تاثیر غذاها و محصولات محلی نسبت به محصولات حاوی مواد نگه دارنده دریافتند که پس از گذشت 6 ماه، افرادی که غذاهای محلی مصرف می کنند، سطح کمتر چربی احشایی، بهبود وضعیت افسردگی و کاهش فشار خون سیستولیک داشتند.

در یک مطالعه دیگر دانشمندان به بررسی مواد معدنی آب پرداختند. در مناطقی که آب شوری بیشتری دارد، آب حاوی مقادیر بیشتری سدیم است که می‌دانیم فشار خون را افزایش میدهد. با این حال، همین آب همچنین شامل منیزیم و کلسیم بیشتری است که هر دو فشار خون را کاهش می‌دهند.

بهداشت دهان

دانشمندان طبق تحقیقات خود نتیجه گرفتند که دهانشویه دهان “باکتری‌های خوب” را در دهان می‌کشد. این باکتری‌های خوب اکسید نیتریک (NO) تولید می‌کنند که برای سلامتی رگ‌های خونی مهم است.

مصرف روی

آخرین تحقیق، نقش اصلی در تعامل بین روی و فشار خون را نشان می‌دهد. به گفته محققین، انتقال‌دهنده کلرید سدیم ( NCC) در کلیه لینچپین است. NCC مسئول پمپاژ سدیم به بدن است، از این طریق از دفع آن در ادرار جلوگیری می‌کند. روی با NCC تداخل دارد: هنگامی که روی وجود دارد، NCC فعال‌تر است، به این معنی که بدن سدیم کمتری را حفظ می‌کند. این مهم است زیرا مقادیر زیاد سدیم (از جمله مصرف نمک زیاد) فاکتورهایی در افزایش خطر فشار خون هستند.

عوارض فشار خون بالا چیست؟

فشار خون طولانی مدت می‌تواند باعث ایجاد عوارض از طریق آترواسکلروز شود که پلاک در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شود و باعث باریک شدن آنها می‌شود. این باریک شدن فشار خون را بدتر می‌کند زیرا قلب برای گردش خونِ باید با فشار بالا، خون را پمپاژ کند.

آترواسکلروز مربوط به فشار خون بالا می‌تواند منجر به:

• نارسایی قلبی و حملات قلبی؛
• آنوریسم یا برآمدگی غیر طبیعی در دیواره شریان؛
• نارسایی کلیه؛
• سکته مغزی؛
• قطع عضو؛
• رتینوپاتی فشار خون بالا در چشم، که می‌تواند منجر به کوری شود.

عوارض احتمالی فشار خون بالا که در صورت عدم درمان آن روی می‌دهند عبارتند از:

• گسیختگی آئوت؛
• آسیب دیدگی رگهای خونی؛
• آسیب مغزی؛
• نارسایی احتقانی قلب؛
• آسیب دیدگی کلیه ها؛
• نارسایی کلیه؛
• حمله قلبی؛
• سکته مغزی؛
• کاهش بینایی؛

 دستورالعمل انجمن قلب آمریکا (AHA) محدوده فشار خون را به این ترتیب تعریف می‌کند:

سوالات متداول درباره فشار خون بالا

تا اینجا درباره فشار خون بالا، علائم، علل و درمان را خواندید، در ادامه به سوالات شایع درباره فشار خون بالا پاسخ داده‌ایم.

آیا سابقه خانوادگی با فشار خون بالا ارتباطی دارد؟

احتمال افزایش فشار خون در صورت وجود سابقه خانوادگی و فامیلی بیشتر است. به عنوان مثال، در تحقیقاتی که انجام شده است، داشتن فشار خون بالا در آمریکایی‌های آفریقایی تبار بیشتر از سفید پوست‌ها دیده می شود.

فشار خون بدخیم چیست؟

اگر دچار سر درد شدید شده‌اید فورا به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این سردرد نشان‌دهنده عارضه‌ای خطرناک و یا نوعی فشار خون خیلی بالا، موسوم به از فشار خون بدخیم باشد.

پرفشاری خون اولیه چیست؟

در ۹۰٪ موارد علت مشخصی برای افزایش فشار خون وجود ندارد ولی بیماری در بعضی از افراد فامیل دیده می‌شود. این نوع ازدیاد فشار خون، (پرفشاری اولیه خون)، نام دارد.

پرفشاری خون ثانویه چیست؟

تقریبا در ۱۰٪ موارد، بیماری‌های کلیه، غدد درون ریز (مثل کم کاری تیرویید) و مصرف داروها (مثل قرص‌های ضدبارداری) عامل ایجاد فشار خون بالا هستند. به این نوع ازدیاد فشار خون (پرفشاری ثانویه خون) گفته می‌شود. پرفشاری خون ثانویه، یعنی مواردی از افزایش فشار خون که علت آنها قابل شناسایی است ممکن است در موارد زیر ایجاد شود:

• تومور غدد فوق کلیه؛
• مسمومیت با الكل؛
• اضطراب و استرس؛
• استفاده از مواد تضعیف کننده اشتها؛
• تصلب شرایین (آترواسکلروز)؛
• مصرف قرص های ضد بارداری؛
• مصرف بعضی از داروهای سرماخوردگی؛
• بیماری کوار کتاسيون آئورت؛
• سندرم کوشینگ؛
• مرض قند (دیابت)؛
• بیماری‌های کلیوی؛
• داروهای مورد استفاده در میگرن؛
• سندرم همولیتیک-اورمیک؛
• پورپورای هنوخ شوئن لاين؛
• چاقی؛
• وجود درد؛
• حاملگی؛
• التهاب روده ناشی از پرتو درمانی؛
• تنگی شریان کلیوی؛

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از اندازه‌گیری فشار خون، متوجه تغییری در فشار خون شدید و یا اینکه علائم گفته شده در این مطلب را داشتید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی

به طور کلی فشار خون بالا، بیماری بسیار خطرناکی است. این بیماری عوارض جبران‌ناپذیری را گاهاً در انسان به وجود می‌آورد. پس در صورت بروز علائم فشار خون بالا، شما باید به فکر درمان آن باشید و در صورت پدیدار شدن علائم در بدن خود نسبت به آن بی‌تفاوت نباشید.

برای اطلاع از مبتلا شدن به این بیماری حتما فشار خود را روزانه چک کنید زیرا این بیماری ممکن است در خاموشی به سر برد. حتما در مورد درمان فشار خون بالا با پزشک خود مشورت کنید چون درمان خودسرانه این بیماری کاری اشتباه است.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.