رژیم بسیار کم کالری (VLCD) درواقع یک برنامه‌ی کاهش وزن سریع است که درآن کالری‌های دریافتی به شدت محدود می‌شوند. رژیم با کالری بسیار کم اغلب برای بیماران چاقی که می‌خواهند در کوتاه‌مدت، مقدار قابل توجهی وزن کم کنند و این رژیم بخش از برنامه‌ی رژیم جامع آنها می‌باشد، استفاده می‌شود. از آنجایی که کالری دریافتی در این رژیم بسیار محدود است و تقریبا به 800 کالری در روز محدود می‌شود، رژیم‌های غذایی بسیار کم کالری باید در موارد خاصی و با نظارت پزشک مورد استفاده قرار گیرد.

نظر کارشناسان تغذیه درباره رژیم غذایی بسیار کم کالری چیست؟

کارشناسان تغذیه معتقدند که رژیم غذایی بسیار کم کالری برای افرادی که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بالایی دارند مناسب است و به دلیل اینکه باید روزانه 800 کالری و یا کمتر دریافت کنند، استفاده از این رژیم غذایی باید تحت نظر پزشک انجام شود.

تاریخچه رژیم غذایی بسیار کم کالری

رژیم غذایی بسیار کم کالری (Very low calorie diets) در دهه‌ی 1970 برای بیمارانی که شاخص توده‌ی بدنی 30 یا بالاتر داشتند (یعنی افرادی که به دلیل عوارض چاقی، نیاز به کاهش وزن داشتند) تهیه شد. رژیم‌های غذایی بسیار کم کالری برای افرادی با شاخص توده‌ی بدنی 27 تا 30 مورد استفاده قرار نمی‌گیرد مگر اینکه درگیر بیماری‌های مربوط به وزن بالا، مثل دیابت یا فشارخون بالا باشند.

رژیم‌های غذایی با کالری بسیار کم معمولاً برای کودکان و نوجوانان تجویز نمی‌شود. همچنین معمولاً به خاطر عوارض جانبی رژیم کم کالری، وجود شرایط خاص در بدن و البته نیاز به دارو، برای افراد مسن نیز توصیه نمی‌‎شود. در واقع پزشک شما می‌تواند تصمیم بگیرد که رژیم کم کالری مناسب شما است یا نه!

رژیم بسیار کم کالری چطور کار می‌کند؟

رژیم‌های بسیار کم کالری برای کاهش سریع وزن و البته شروع یک برنامه‌ی کاهش وزن طراحی شده‌اند. افراد چاق و هر شخصی که می‌خواهد به وزن مناسب برسد، می‌تواند با استفاده از رژیم غذایی کم کالری، انتظار داشته باشد که حدود 1.5 تا 2 کیلوگرم در هفته وزن کم کند. متوسط کاهش وزن برای 12 هفته استفاده از رژیم کم کالری، حدود 25 کیلوگرم بوده است. این میزان کاهش وزن می‌تواند به طور قابل توجهی برای سلامت بدن مفید است و می‌تواند عوارض چافی مانند: دیابت، فشارخون بالا و کلسترول بالا را بهبود ببخشد.

فرد چاق می‌تواند طی 3 الی 6 ماه،  با شروع یک رژیم غذایی کم کالری و داشتن یک شیوه‌ی زندگی سالم، یک برنامه‌ی غذایی برای کنترل کالری و البته با ورزش کردن تقریبا 15 تا25 درصد از وزن اولیه‌ی خود را کم کند. تحقیقات نشان داده است که در طولانی مدت نتایج رژیم‌های کم کالری می‌تواند متفاوت باشد. بازگشت وزن کاملا متداول است. ترکیب این رژیم با رفتارتراپی، ورزش و روش‌های درمانی بعد از این رژیم می‌تواند مانع بازگشت وزن شود. استفاده کنندگان این رژیم درصورت انتخاب برنامه‌ی غذایی سالم و ورزش، معمولا طی دو سال می‌توانند 5 درصد دیگر کاهش وزن داشته باشند.

در رژیم بسیار کم کالری چی چیزی بخوریم؟

دربسیاری از موارد، شیک‌های پروتئینی و بسته‌های جایگزین غذا، برای مدت زمانی بین چند هفته تا چند ماه، جایگزین غذای شما می‌شوند. بااین حال، برخی از رژیم‌های غذایی بسیار کم کالری، شامل مواد غذایی با درصد پایین پروتئین، مثل مرغ و ماهی می‌شوند و تمرکزشان بر روی خوردن این مواد می‌باشد. البته شیک‌ها و بسته‌های مواد غذایی که در رژیم بسیار بسیار کم کالری استفاده می‌شود به هیچ وجه شبیه به محصولات رژیمی موجود در خواروبارفروشی‌ها نیست. درعوض؛ دراین جایگزین‌ها، ویتامین‌ها و مواد مغذی تعبیه شده است که به خوبی نیاز استفاده کنندگان این رژیم غذایی را برآورده می‌کند.

جدول کالری مواد غذایی پرمصرف PDF

رژیم غذایی بسیار کم کالری تجویز شده توسط پزشک معمولا می‌تواند شامل پیشنهاداتی در مورد زمان مصرف جایگزین‌های وعده‌های غذایی شما و البته زمان مصرف مواد غذایی غیر از جایگزین‌ها باشد (گرچه اغلب نباید غیر از موارد جایگزین وعده‌های غذایی چیزی مصرف کنید).

مزایا و معایب رژیم بسیار کم کالری

در سخت‌ترین شرایطی که دیگر رژیم ها جواب نمی‌دهند، رژیم کم کاری جواب می‌دهد اما یک راه‌حل طولانی مدت برای لاغری نیست. رژیم کم کالری تعادل مواد مغذی بدن را فراهم می‌کند. اما می‌تواند عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد. در ادامه درباره مزایا و معایب رژیم‌های کم کالری بیشتر بخوانید:

مزایای رژیم بسیار کم کالری

تاثیر و نتیجه عالی

پزشکان معمولا وقتی رژیم غذایی کم کالری را پیشنهاد می‌دهند که دیگر برنامه‌های غذایی و رژیم‌های کاهش وزن جواب نداده است. مطالعات نشان داده است که این رژیم حداقل درکوتاه مدت بسیار خوب جواب می‌‌دهد. اما باید با دقت از این رژیم استفاده کرد و البته مولفه‌ی رفتاری داشته باشند که به بیمار آموزش دهد که چگونه عادت‌های غذایی خود را برای طولانی مدت تغییر دهند.

تغذیه‌ی کلی

از آنجایی که بسته‌های جایگزین در رژیم غذایی کم کالری به منظور تغذیه‌ی کلی بدن تعبیه شده‌اند، مواد مغذی ضروری را که در دیگر روش‌های خوراکی به بدن نمی‌رسید را تامین می‌کنند. به همین دلی هم نظارت بر ایمنی رژیم بسیار کم کالری (VLCD) ضروری می‌باشد. این مزیت رژیم کم کالری لزوما به این معنی نیست که رژیم کم کالری برای هرکسی مفید می‌باشد. در واقع این رژیم برای افراد و موقعیت‌های خاصی مناسب است.

معایب رژیم بسیار کم کالری

اثرات جانبی

بسیاری از بیمارانی که به مدت 4 تا 16 هفته از رژیم غذایی کم کالری استفاده می‌کنند؛ دچار عوارض جانبی چون: خستگی، یبوست، حالت تهوع یا اسهال می‌شوند. این علائم معمولا در طی چند هفته‌ی اول بهبود پیدا می‌کند و مانع تکمیل برنامه‌ی رژیمی شخص نمی‌شود.

شایع‌ترین و متداول‌ترین عارضه‌ی جانبی رژیم غذایی کم کالری، سنگ‌های صفراوی می‌باشد.سنگ‌هایی که اغلب در افراد چاق به ویژه در خانم‌ها ایجاد می‌شود. درحین کاهش سریع وزن، این سنگ‌ها معمولا بیشتر مشاهده می‌شوند. مسئول نظارت و ارائه دهنده‌ی مراقبت‌های سلامتی شما می‌تواند داروهایی را برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا در هنگام کاهش وزن برایتان تجویز کند.

نظارت پزشکی

برای استفاده ایمن از رژیم غذایی کم کالری، باید حتما برای شما یک نسخه نوشته شده باشد و حتما توسط پزشک تحت نظر باشید که خب این کارها نیازمند صرف هزینه و زمان می‌باشد. مخصوصا اینکه بیمه‌های درمانی هزینه‌ی تامین جایگزین‌های غذایی را پوشش نمی‌دهد (البته، در طول مدت رژیم غذایی کم کالری، شما هیچ خرید دیگری ندارید).

پایداری رژیم

رژیم غذایی کم کالری یک راه حل کوتاه مدت برای کاهش وزن است. منظور از کوتاه مدت این است که شما برای مدت محدودی می‌توانید ازاین رژیم استفاده کنید. پس از آن، شخص باید یک برنامه‌ی غذایی سالم را که شامل: تغذیه‌ی سالم، ورزش و تغییر سبک زندگی می‌باشد را درپیش بگیرد.

مقایسه رژیم بسیار کم کالری با رژیم کم کالری

برخی از افراد که چاق نیستند و تنها کمی اضافه وزن دارند، ممکن است که بخواهند با روزانه مصرف 800 الی 900 کالری وزن کم کنند. با اینکه این طرح ممکن است که در کوتاه مدت جواب دهد اما در دراز مدت به هیچ وجه نتیجه نمی‌دهد. این نوع از رژیم‌ها نه تنها ناپایدارند بلکه سال ‌نیز نیستند.

رژیم بسیار کم کالری

در رژیم بسیار کم کالری (VLCD)، شما ممکن است رژیم خود را تا 800 کالری در روز کاهش داده و 3 تا 5 پوند ( 1.5 تا 2 کیلوگرم) در هفته وزن از دست بدهید اغلب در رژیم VLCDs از جایگزین‌های غذایی، مانند فرمولاها، سوپ‌ها، شیک‌ها به جای وعده‌های غذایی معمول استفاده می‌شود. این کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که شما همه‌ی مواد مغذی مورد نیاز هر روزتان را دریافت کنید.

رژیم بسیار کم کالری فقط برای بزرگسالان که چاق هستند و نیاز به کاهش وزن به دلایل سلامت دارند توصیه می‌شود. این رژیم غذایی اغلب قبل از عمل جراحی کاهش وزن استفاده می‌شود شما فقط باید با کمک پزشک خود از یک رژیم بسیار کم کالری برای حداکثر 12 هفته استفاده کنید.

جمع‌بندی رژیم غذایی بسیار کم کالری:

• نوع غذا: دراین رژیم، بیماران فقط جایگزین‌های وعده‌های غذایی را مصرف می‌کنند.
• ایمنی: اگر این رژیم تحت نظارت پزشک انجام شود، بی‌خطر می‌باشد و البته باید میزان مواد مغذی و اثرات جانبی این رژیم مدیریت شده و کنترل شوند.
• اثربخشی: VLCDها در بیماران چاق، به سرعت باعث کاهش وزن می‌شوند.
• پایداری: این رژیم به عنوان یک راه‌حل کوتاه مدت، برای بیماران طراحی شده است تا وزن آنها به اندازه‌ی کافی کاهش پیدا کند و سلامتی آنها از بسیاری جوانب بهبود پیدا کند. حفظ این وزن کاهش یافته بعد از رژیم سخت و دشوار می‌باشد.

رژیم غذایی کم کالری

در رژیم غذایی کم کالری (LCD) معمولاً در حدود 1000 تا 1200 کالری در روز برای زنان و 1600 – 1200 کالری در روز برای مردان مجاز است رژیم ال‌سی‌دی LCD یک انتخاب بهتر از یک VLCD برای اکثر افرادی است که می‌خواهند کاهش وزن سریع داشته باشند اما شما هنوز هم باید توسط یک پزشک نظارت شوید شما با ال‌سی‌دی کاهش وزن سریع ندارید اما با VLCD سریع وزن از دست می‌دهید.

در رژیم غذایی کم کالری ممکن است ترکیبی از جایگزین‌های غذایی و مواد غذایی معمول استفاده شود این باعث می‌شود که آن را آسان‌تر از یک رژیم بسیار کم کالری دنبال کنید.

جمع‌بندی رژیم غذایی با کالری پایین:

• نوع غذا: رژیم غذایی با کالری پایین می‌تواند به معنای هرگونه برنامه غذایی باشد که باعث کاهش کالری، معمولا بین 1000 تا 1500 کالری مصرفی می‌شود.
• ایمنی: درحالت ایده‌آل، شما باید با یک پزشک یا کارشناس تغذیه برای استفاده از این رژیم صحبت کنید، تا به این ترتیب بتوانید درمورد چگونگی عملکرد بدنتان و اینکه مطمئن باشید که تمامی مواد مغذی و گروه‌های غذایی مورد نیاز بدنتان را دریافت می‌کنید، مشاوره بگیرید.
• اثربخشی: بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم غذایی با کالری پایین می‌تواند از VLCD هم موثرتر باشد و این اثربخشی وقتی پای کوتاه مدت و بلند مدت به میان می‌آید، بیشتر می‌شود.
• پایداری: مطمئنا دریافت 1500 کالری در روز برای مدت طولانی، خیلی راحت‌تر از دریافت 800 کالری می‌باشد و ادامه دادن این رژیم هم آسان‌تر است. بااین حال، یک وعده‌ی غذایی این رژیم نسبت به جایگزین‌های VLCD، نیاز به برنامه‌ریزی و تهیه‌ی مواد غذایی دقیق‌‌تری دارد.

سخن پایانی

بسیاری از افرادی که رژیم غذایی کم کالری را مورد استفاده قرار داده‌اند، وقتی که گرسنه می‌شوند به سراغ غذا خوردن می‌روند و حتی زیاده‌روی می‌کنند. درنتیجه ممکن است که نه تنها وزن کم شده دوباره برگردد بلکه حتی ممکن است وزن شما از قبل نیز بیشتر شود. به همین دلیل، دنبال کردن برنامه‌ها و رژیم‌های غذایی که میزان مصرف کالری آنها کمتر از 900 کالری می‌باشد، ایده‌ی خوبی نیست.

مسلما برنامه‌های بسیاری را در سایت‌ها می‌بینید که به عنوان یک برنامه‌ی سالم تبلیغ شده‌اند. اما باید بدانید که بدون تغذیه‌ی مناسب شما مطمئنا خسته می‌شوید و  البته مشکلات سلامتی‌تان نیز تشدید شده و توسعه پیدا می‌کنند.

پزشک متخصص تغذیه می‌تواند یک رژیم غذایی کم کالری که حداقل دارای مواد مغذی می‌باشد را به شما ارائه دهد اما باید بدانید که ادامه دادن و پیگیری این رژیم بسیار سخت می‌باشد. با این وجود در کوتاه مدت، پزشک ممکن است به این نتیجه برسد که رژیم غذایی کم کالری بهترین راه برای کاهش وزن است. البته لازم است که بعد با تغییرات رفتاری و تغییر شیوه‌ی زندگی نتایج آن را پیگیری کنیم.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.