مردم در خیابان استقلال استانبول زیر پوستر بزرگ انتخاباتی رجب… [+] طیب اردوغان که در 26 ژوئن 2018 در استانبول، ترکیه مجدداً انتخاب شد، قدم می زنند. (عکس از کریس مک گراث/گتی ایماژ)
در سال 2013، بدون شک بزرگترین موج اعتراضات در تاریخ مدرن ترکیه بر سر چند درخت آغاز شد. پس از سالها ابتکارات شهری برای تبدیل فضای عمومی به شرکت خصوصی، ترکها از طرح تبدیل پارک گزی در میدان تقسیم مرکزی استانبول به یک مرکز خرید دیگر عقبنشینی کردند.
پس از اعتراضات، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد که منطقه اطراف میدان تقسیم «محلی خواهد بود که ما شروع به ساختن ترکیه جدید خواهیم کرد». در حالی که پارک نسبت به لمس بسیار حساس است، تغییرات چشمگیری در خیابان منتهی به آن مشاهده می شود: خیابان استقلال. این خیابان داستان یک دهه ابتکارات موفق دولت را برای تبدیل منطقه از مرکز فرهنگی به مرکز تجاری بازگو می کند. و با ناشناخته شدن استقلال، مردم محلی از خود میپرسند که «ترکیه جدید» چه کسی سود میبرد.
خیابان استقلال از زمان آغاز به کار خود بیش از یک قرن پیش شاهد نقاط شکست بسیاری بوده است. به عنوان گذرگاه اصلی در منطقه بی اوغلو، در دهه 1850 به عنوان “Grande Rue de Péra” به شهرت رسید و در اواخر قرن به شریان مرکزی در قلب فرهنگ استانبول تبدیل شد. در آغاز، مهاجران اروپایی و عثمانیهای غیرمسلمان مانند یونانیها، ارمنیها و یهودیان را در خود جای داده بود. اما، هنگامی که احساسات ناسیونالیستی در سراسر کشور در دهه 1950 فرا گرفت، جمعیت های شورشی مشاغل یونانی را در استقلال هدف قرار دادند و باعث مهاجرت اقلیت های منطقه شد. با مهاجرت مهاجران از روستاها به خانه های خالی، جمعیت شناسی تغییر کرد. به زودی، دانشجویان و هنرمندان نیز وارد شدند و تمرکز بر هنر و فرهنگ را احیا کردند و جرقه ای برای فعالیت سیاسی زدند.
آکیف برات آتلار، دبیر اتاق شهرسازان شعبه استانبول، از سال 1998 زمانی که به عنوان دانشجوی دانشگاه آمد، در اطراف استقلال می چرخد. “احساس کردم که باید آنجا باشم. من می خواهم آنجا باشم. اگر من آنجا نباشم، چیزی کم است.» او در مورد خیابان می گوید. او آن را به عنوان یک مکان گردهمایی برای نوشیدن نوشیدنی یا دیدن یک کنسرت با دوستان به یاد می آورد. اما اکنون او احساس می کند که قرن گذشته تاریخ در حال پاک شدن است. آتلار می گوید: «تکه تکه این حمله پولسازان وجود دارد که هویت منطقه تقسیم را تهدید می کند.»
تابلوهای ترکسل بیرون از زارا در خیابان استقلال استانبول نصب شده است
برنان کیوزاک
طرح استانبول
آتلار می گوید که این طرح به سرمایه گذاران ابتکار عمل بیشتری برای تعیین عملکرد یک ساختمان داد. سالنهای کنسرت، سالنهای سینما و دیگر فضاهای فرهنگی برای تجمع عموم میتوانند به سرمایهگذاریهای سودآورتر مانند هتلها و مراکز خرید تبدیل شوند.
تا سال 2011، استقلال تأثیرات آن را احساس کرد. ساختمانی به نام «کتابفروشی استانبول» خریداری و به فروشگاه لباس مانگو تبدیل شد. طبق وبلاگ Reclaim Istanbul، بیش از دوازده ساختمان دیگر توسط شرکتهای بینالمللی مانند شرکت هلندی VastNed و صندوق املاک اروپای شرقی مستقر در بریتانیا (EEPFL) انتخاب شدند. ساختمانهای آنها در حال حاضر به دنبال به حداکثر رساندن بازده، فروشگاههایی مانند Turkcell، H&M و Starbucks هستند.
با ظهور فروشگاه های زنجیره ای، ساکنان منطقه اطراف استقلال احساس می کردند که به حاشیه رفته اند. Beyoğlu برای “طبقه جدیدی از کاربران و ساکنان” ساخته شده است که مرکز تحقیقات سیاست و مدیریت فرهنگی استانبول را در مقاله ای در سال 2011 منتشر کرد. آنها ادامه دادند: “این طرح به وضوح با هدف ایجاد محیط های ساخته شده نجیب، تمیز و ارتقا یافته است که برای گردشگران و طبقات پولدار جذاب تلقی می شود.” گروهی از افرادی که لباس قرمز پوشیده بودند و در حال راهپیمایی در خیابان و شعار میدادند و مشتهایشان را به هوا میکوبیدند، معترضان نبودند، بلکه فروشندگان وودافون بودند.
نقطه شکست
هنگامی که تئاتر Emek، یک مکان محبوب فیلم در استقلال، برای تخریب در آوریل 2013 مشخص شد، معترضان واقعی برای تحصن تجمع کردند. قبلاً، دیگر تئاترهای کوچک در آن نزدیکی درهای خود را بسته بودند. معترضان با سردادن شعار «امک مال ما است، استانبول مال ما است»، بر عدم کنترلی که در جهت شهر احساس می کردند، تاکید کردند. علیرغم تلاش آنها، تئاتر تخریب شد تا جایی برای یک مرکز خرید باز شود. دو ماه بعد، دولت تلاش کرد پارک گزی در میدان تقسیم را با بولدوزر تخریب کند. معترضان مجدداً تحصن ترتیب دادند و این بار ناامیدی فروخورده احساس همبستگی و اعتراض را در سراسر کشور برانگیخت.
در حالی که پارک گزی پس از عواقب آن دست نخورده باقی ماند، ژوئیه بعد، قانونی به تصویب رسید که به مالکان در بی اوغلو اجازه می دهد تا مستاجران بیش از 10 سال را بیرون کنند. در نتیجه، قدیمی ترین مغازه در استقلال، Kelebek Corset Shop، درهای خود را در سال 2015 بسته است. این مغازه متعلق به ترک های یهودی که از کشتار قومی در دهه 50 جان سالم به در برده بودند، نتوانست از چشم انداز دولت برای آینده جان سالم به در ببرد.
در آن زمان، ارن کان، وکیلی که برای دفاع از شهر بی اوغلو کار می کرد، به گاردین گفت: «آنها سعی می کنند بی اوغلو را از ما بگیرند، آن را به مکانی تبدیل کنند که دیگر جایی برای دانشجویان، افراد با درآمد پایین تر، سیاسی نباشد. کنشگری یا هر چیزی که خارج از تعریف آنها از «ترکیه جدید» باشد.»
آنچه در «ترکیه جدید» مجاز است، شبیه هر مرکز خرید دیگری در استانبول شده است. آتلار می گوید: «مهم نیست به کدام مرکز خرید وارد می شوید، همان 10 تا 20 مغازه است.» او به ساختمان های فرهنگی و مشاغل محلی فکر می کند که ناپدید شده اند. “لازمه؟” او می پرسد. “باید اصولی وجود داشته باشد تا از آنچه شما به عنوان ارزش دارید محافظت کنید.”
اما خیابان اکنون ارزش های متفاوتی دارد. در نتیجه، Atlar می گوید “نمایه کاربر” تغییر کرده است. در آوریل 2017، روزنامهنگاران بینالمللی – به یاد اعتراضات گزی – در میدان تقسیم تجمع کردند تا واکنش جوانان را به رای همهپرسی که به رئیسجمهور اختیارات جدیدی اعطا میکرد، به تصویر بکشند. اما هیچ کس به تکسیم حاضر نشد. در عوض، اعتراضات آن شب در دو محله مختلف شهر برگزار شد. آتلار میگوید: دانشجویان و هنرمندانی که قبلاً از منطقه تقسیم استفاده میکردند، «به دنبال مکانهای جدید در استانبول هستند».
روی پوستری از رئیس جمهور ترکیه نوشته شده است: “پروژه های بزرگ به مهارت زیادی نیاز دارند” در نزدیکی یک مسجد جدید… [+] ساخته شده در میدان تقسیم استانبول.
برنان کیوزاک
آینده
در سال منتهی به انتخاب مجدد رئیس جمهور اردوغان در ژوئن 2018، تعداد بیشتری از چراغ های چشمک زن که در سراسر استقلال آویزان بودند، با تابلوهای درخشان ترکسل جایگزین شدند و پروژه های شهری از خیابان به سمت میدان تقسیم حرکت کردند. مسجدی که دههها مورد بحث قرار گرفته بود، سرانجام در مقابل پارک گزی احیا شد که نشاندهنده گسست از دیدگاه سکولار بنیانگذار جمهوری، مصطفی کمال آتاتورک است. علاوه بر این، مرکز فرهنگی آتاتورک در این میدان تخریب شده است و به دستور دولت دوباره در حال بازسازی است.
آتلار میگوید بهترین کار این است که دلتنگی برای چیزهایی که از دست دادهاند غلبه نکنید. در عوض، او پیشنهاد می کند که تغییر را بپذیرید و روی آینده تمرکز کنید و قرن آینده استقلال و همسایگی آن را تعریف کنید. او معتقد است که این دوره جدید با تحولات املاک و مستغلات تعریف نمی شود، بلکه با اعتراضات گزی تعریف می شود. او می گوید: «در پایان، بی اوغلو برنده می شود.»
برنان کیوزاک
* استانداردهای تحریریه چاپ
* چاپ مجدد و مجوزها