سازگاری شگفت‌انگیز انسان با طبیعت خشن تبت؛ تکامل هرگز متوقف نمی‌شود

انسان‌ هنوز از تکامل باز نایستاده‌ است؛ ما همچنان به تطبیق با جهان اطراف خود ادامه می‌دهیم و شواهدی از این سازگاری‌ها در بدن‌ ما ثبت شده است.

ما می‌دانیم که برخی از محیط‌ها می‌توانند ما را بیمار کنند. کوهنوردان اغلب دچار بیماری ارتفاع می‌شوند؛ واکنشی طبیعی از بدن انسان به کاهش قابل توجه فشار اتمسفر که به معنای جذب اکسیژن کمتر در هر دم است.

با این حال شاهد آن هستیم که جوامع انسانی در ارتفاعات بالای فلات تبت، جایی که سطح اکسیژن در هوای تنفسی به طور قابل توجهی پایین‌تر از ارتفاعات پایین‌تر است، به خوبی و بدون هیچ مشکلی زندگی می‌کنند.

بدن ساکنان ارتفاعات تبت در بیش از ۱۰۰ هزار سالی که این مکان به عنوان یک منطقه مسکونی شناخته می‌شود، به گونه‌ای با محیط سازگار شده که به آنها امکان می‌دهد از هوایی که برای اکثر انسان‌ها مشکلاتی از نوع کمبود اکسیژن در بافت‌های بدن (شرایطی به نام هیپوکسی) ایجاد می‌کند، نهایت استفاده را ببرند. این تطبیق‌ها نشان‌دهنده تکامل مداوم انسان‌ها در پاسخ به شرایط محیطی است.

به گزارش مجله زیبایی سبز به نقل از یورونیوز، سینتیا بیل، مردم شناس شاغل در دانشگاه کیس وسترن رزرو ایالات متحده دراین خصوص می‌گوید: «سازگاری با هیپوکسی در ارتفاعات بالا موضوعی جذاب است زیرا حکایت از فشار شدیدی به بدن دارد که به طور یکسان توسط همه در یک ارتفاع معین تجربه می‌شود و قابل اندازه‌گیری است.»

این پژوهشگر و متخصص مردم شناسی می‌افزاید: «این یک نمونه‌ی جالب از چگونگی و چرایی تنوع زیستی بسیار زیاد گونه‌ی ما است.»

سینتیا بیل سال‌هاست که پاسخ انسان به زندگی در شرایط هیپوکسیک (کمبود اکسیژن) را مطالعه می‌کند. او و تیمش در تحقیقی که اکتبر ۲۰۲۴ منتشر شد، از برخی سازگاری‌های خاص در میان جوامع تبتی پرده برداشتند: ویژگی‌هایی خاص که به خون در رساندن اکسیژن کمک می‌کند.

برای کشف این سازگاری‌ها، محققان به سراغ یکی از معیارهای اصلی برازش تکاملی رفتند: موفقیت در تولیدمثل. به عبارت دیگر، زنانی که فرزندان زنده به دنیا می‌آورند، ویژگی‌های ژنتیکی خود را به نسل بعد منتقل می‌کنند.

ویژگی‌هایی که موفقیت فرد را در یک محیط معین به حداکثر می‌رسانند، به احتمال زیاد در زنانی یافت می‌شوند که قادر به تحمل فشارهای بارداری و زایمان هستند.

این زنان به احتمال زیاد نوزادان بیشتری به دنیا می‌آورند و آن نوزادان، که ویژگی‌های بقا را از مادران خود به ارث برده‌اند نیز به احتمال زیاد تا بزرگسالی زنده می‌مانند و این ویژگی‌ها را به نسل بعدی منتقل می‌کنند.

عملکرد تکامل در پی سازگاری با محیط گاهی اوقات می‌تواند عجیب و غیرمنتظره باشد. برای مثال، در مناطقی که بیماری مالاریا شایع است، نوعی کم‌خونی به نام کم‌خونی داسی‌شکل نیز شیوع بالایی دارد. این به نظر عجب می‌آید، اما در واقع، ژن مرتبط با کم‌خونی داسی‌شکل، نوعی محافظت در برابر مالاریا ایجاد می‌کند. به عبارت دیگر، افرادی که این ژن را دارند، کمتر به مالاریا مبتلا می‌شوند، حتی اگر کمی بیشتر در معرض کم‌خونی قرار داشته باشند.

در این مطالعه، محققان به بررسی تعداد فرزندان زنده متولد شده از ۴۱۷ زن ساکن ارتفاعات بالای ۳۵۰۰ متر در نپال پرداختند. این زنان بین ۴۶ تا ۸۶ سال سن داشتند و تمام عمر خود را در این منطقه زندگی کرده بودند. تعداد فرزندان زنده آنها بین ۰ تا ۱۴ فرزند متغیر بود، به طوری که میانگین تعداد فرزندان زنده ۵.۲ فرزند بود. علاوه بر این، اطلاعات مربوط به سلامتی و وضعیت جسمی شرکت‌کنندگان نیز ثبت و بررسی شد.

از جمله مواردی که در این مطالعه اندازه‌گیری شد، سطح هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون بود که وظیفه رساندن اکسیژن به بافت‌ها را دارند. آنها همچنین میزان اکسیژنی را که توسط هموگلوبین حمل می‌شد، اندازه‌گیری کردند.

نتایج نشان داد که زنانی که بیشترین میزان زایمان زنده را تجربه کردند، سطح هموگلوبین آنها در محدوده میانگین گروه مورد مطالعه قرار داشت. این یافته حاکی از آن است که سطح هموگلوبین «بهینه» برای موفقیت تولیدمثلی در شرایط هیپوکسی ارتفاعات بالا، لزوماً بالاتر یا پایین‌تر از میانگین نیست.

با این حال، میزان اشباع اکسیژن هموگلوبین در این زنان بالا بود. در مجموع، نتایج نشان می‌دهد که سازگاری‌های تکاملی به بدن کمک می‌کنند تا با وجود کمبود اکسیژن، انتقال اکسیژن به سلول‌ها و بافت‌ها را به حداکثر برساند، بدون اینکه خون غلیظ شود. غلیظ شدن خون می‌تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند، زیرا قلب برای پمپ کردن خون غلیظ باید نیروی بیشتری صرف کند.

سینتیا بیل، مردم شناس دانشگاه کیس وسترن رزرو می‌گوید: «یافته‌های پیشین حاکی از آن بود که سطوح پایین هموگلوبین با سازگاری در ارتفاعات مرتبط است، حال آنکه نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که سطح متوسط میزان هموگلوبین، بیشترین مزیت را فراهم می‌کند. همچنین، یافته‌های جدید تأیید می‌کند که هرچه میزان اشباع اکسیژن هموگلوبین بالاتر باشد، برای ساکنان ارتفاعات بهتر است. تعداد زایمان‌های زنده، به عنوان شاخصی از موفقیت تولیدمثلی، این مزایا را به خوبی نشان می‌دهد.»

وی می‌افزاید: نتایج نشان داد که زنانی که در برخی از شاخص‌های انتقال اکسیژن، مقادیر پایین‌تر از حد نرمال داشتند، در صورت دارا بودن مقادیر مطلوب در سایر شاخص‌ها در این زمینه، همچنان قادر به زایمان‌های زنده متعدد بودند. این یافته‌ها حاکی از آن است که الگوی بهینه انتقال اکسیژن برای موفقیت تولیدمثلی در شرایط هیپوکسی، لزوماً به سطح بالای همه شاخص‌ها وابسته نیست، بلکه به تعادل و ترکیب مناسبی از آنها بستگی دارد.

در گروه زنانی که بالاترین میزان موفقیت تولیدمثلی را نشان دادند، افزایش جریان خون ریوی و بزرگی بطن چپ نیز مشاهده شد. این یافته‌ها حاکی از آن است که این عوامل فیزیولوژیک نیز در بهبود اکسیژن‌رسانی و افزایش شانس زایمان موفق در شرایط کمبود اکسیژن مؤثرند.

در مجموع، این ویژگی‌ها سرعت انتقال و رساندن اکسیژن را افزایش می‌دهند و بدن انسان را قادر می‌سازند تا بیشترین بهره را از اکسیژن کم موجود در هوای تنفسی ببرد.

مهم است که توجه داشته باشیم که عوامل فرهنگی نیز می‌توانند در این میان نقش داشته باشند. بر اساس یافته محققان، عواملی مانند شروع زودهنگام تولیدمثل و ازدواج‌های طولانی، به زنان فرصت بیشتری برای بارداری می‌دهد و می‌تواند تعداد زایمان‌های زنده را افزایش دهد.

با این وجود، ویژگی‌های جسمی زنان نیز در موفقیت تولیدمثلی آنها موثر است. زنانی که فیزیولوژی آنها مشابه زنان ساکن در محیط‌های بدون استرس و ارتفاع پایین بود، بیشترین میزان موفقیت تولیدمثلی را داشتند.

به گفته سینتیا بیل، این یافته‌ها نشان می‌دهد که فرآیندهای تکاملی همچنان در حال تغییر انسان هستند و درک چگونگی سازگاری انسان با محیط، به ما کمک می‌کند تا این فرآیند را بهتر بشناسیم.

لینک کوتاه : https://www.greenbeautymag.com/?p=51309