زیره چیست و چه خواصی دارد؟ خواص زیره شامل کمک به هضم، تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان بیماری‌های پوستی و بی‌خوابی است. همچنین به درمان کم‌خونی، جوش صورت، سرطان و اختلالات تنفسی مانند آسم و برونشیت کمک می‌کند. در ادامه درباره خواص زیره سیاه و خواص زیره سبز بیشتر بخوانید. با زوم لایف همراه باشید:

زیره چیست؟

زیره دانه‌ای معطر و ضد نفخ است که در آشپزی و پزشکی کاربرد دارد و دارای طبع گرم و خشک می‌باشد. دانه‌های زیره با چوب، کوبیده می‌شود. این دانه به صورت خودرو در افغانستان، ایران، ازبکستان، تاجیکستان، ترکیه، مراکش، مصر، هند، کوبا، سوریه، مکزیک و شیلی رشد می‌کند. این دانه در فلسطین به صورت خودرو رشد نمی‌کند اما در زمان گذشته در آنجا کشت می‌گردید.

گیاه آن شبیه بوته هویج است برگ‌هایش 20 الی 30 سانتی‌متر و ارتفاع گیاه حدود 50 سانتی‌متر است. میوه آن (که به اشتباه دانه گفته می‌شود) به اندازه دو میلی‌متر و هلالی شکل و دارای 5 خط برجسته‌است. بیشترین زیره در ایران، در شهر کرمان رشد می‌کند. بهترین و مرغوبترین زیره مربوط به شهرستان بافت استان کرمان می‌باشد که به صورت خودرو رشد می‌کند.

ارزش غذایی زیره

زیره یک منبع خوب از آهن، منگنز، منیزیم، کلسیم، مس، روی، پتاسیم و فسفر است. دیگر ویتامین‌های موجود در آن را شامل تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین‌های A، C، E، K و ویتامین B6. همچنین در زیره چربی‌های اشباع، سدیم و کلسترول بسیار پایین است.

چند نوع زیره وجود دارد؟

 زیره در دو نوع زیره سبز (با نام علمی: Cuminum cyminum) و زیره سیاه (با نام علمی: Carum carvi) وجود دارد که دومی به «زیره ایرانی» معروف است.

• زیره سیاه (زیره کوهی): این نوع زیره را به اسم زیره کرمانی هم می‌شناسند ویکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های استان کرمان است زادگاه اولیه آن استان کرمان بوده است و در مناطق کوهستانی می‌رویید.
• زیره سبز: نوع دیگری از ارقام زیره است هم به صورت خودرو و هم به صورت پرورشی یافت می‌شود در ایران بیشتر به صورت پرورشی کشت و کار می شود و یکی از اجزای اصلی پودر کاری است.

خواص زیره

از آن جایی که خواص زیره به چند مورد خاص محدود نمی‌شود، در ادامه قصد داریم شما را با تعدادی از مزایا و خواص زیره برای سلامت بدن آشنا کنیم.

درمان یبوست

دانه‌های زیره فیبر بالایی داشته که ترشح آنزیم‌های زیاد را در مجرای گوارشی تحریک کرده و مشکلات شدید مجرای گوارشی مانند بواسیر را رفع می‌کند. زیره ملینی بسیار قوی بوده و می‌توان آن را بصورت چای نوشید یا پودر آن را با عسل مخلوط کرد تا از یبوست جلوگیری نماید.

کمک به هضم غذا

زیره سبز حاو ترکیبی است که غده‌های مسئول ترشح اسیدها، صفرا و آنزیم‌ها را تحریک کرده و باعث هضم آسان غذا در معده و روده می‌شود. همچنین زیره سبز از تشکیل گاز در دستگاه گوارش جلوگیری کرده و به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.

درمان سوءهاضمه

باتوجه‌به مطالعه‌ای که در سال 1999 در مجله‌ی آلمانی تحقیق دارو منتشر شد، ترکیبی از روغن زیره و روغن نعنا می‌تواند سوء هاضمه را درمان کند. برای این مطالعه، 120 بیمار مستعد سوءهاضمه به‌مدت 4 هفته هر روز از ترکیب نعنا و زیره یا سیزاپراید (دارویی که معمولا برای درمان سوزش سردل به‌کار می‌رود) استفاده کردند. نتایج مطالعه نشان داد که هر دو درمان، در تسکین علائم سوءهاضمه به یک اندازه مؤثر بوده‌اند. البته مشخص نیست آیا روغن زیره به‌تنهایی در دمان سوءهاضمه مفید است یا خیر.

افزایش سوخت و ساز بدن

دانه‌های زیره باعث افزایش جذب مواد مغذی در بدن شده و سرعت متابولیک را بالا برده و سوخت و ساز سالم بدن را حفظ می‌نمایند. همچنین زیره حاوی مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن بوده و انجام فرایندهای مختلف در بدن را سرعت می‌بخشد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

در زیره سبز به میزان بالایی ویتامین C وجود دارد و مصرف این ادویه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این ویتامین بدن افرادی را که بدلیل استرس سیستم ایمنی بدنشان تضعیف شده را تقویت می‌کند. ویتامین C باعث رفع التهاب شده و خطر فشار خون و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

به درمان آسم و برونشیت کمک می‌کند

دانه‌های زیره می‌تواند به بیماران مبتلا به آسم کمک زیادی بکند. تیموکینون موجود در این دانه‌ها يک عامل ضد التهابی است که نه تنها تورم مجاری تنفسی را کاهش می‌دهد بلکه باعث فراخ شدن آن‌ها نیز می‌شود. بنابراین، نوشیدن چای زیره به طور روزانه مشکل آسم را در فرد مبتلا تسکین می‌دهد.

مراقبت از پوست

در زیره سبز ویتامین E وجود دارد که بعنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند و به تقویت دیواره ویرگی در پوست کمک می‌نماید و رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست را بهبود می‌بخشد. همچنین زیره سبز بعنوان ماده طبیعی ضد پیری عمل کرده و باعث سالم و جوان ماندن پوست می‌شود.

بی‌خوابی را درمان می‌کند

دانه‌های زیره با افزایش مقدار منیزیم و کنترل سوخت و ساز بدن، به درمان بی خوابی کمک کرده و باعث بهبود کیفیت، مدت و آرامش خواب افراد می‌شود.

خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد

مصرف مداوم زیره به شکل موثری هیپوگلیسمی را کاهش می‌دهد. بیماری دیابت شرایطی است که در آن سطح گلوکوز موجود در ادرار فرد بالاتر از سطح معمول است. بنابراین در کنار داروها، دانه‌های زیره را هم در رژیم‌تان بگنجانید.

ازآنجاکه زیره ممکن است قند خون شما را پایین بیاورد، افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف مقادیر زیاد زیره دقت کنند.

حفظ سلامت استخوان می‌شود

دانه‌های زیره منبع عالی روی محسوب می‌شوند و برای تقویت استخوان و مصرف زیره برای سلامت استخوان‌ها توصیه می‌شود.

درمان خارش، جوش و بثورات پوستی

زیره برای درمان بیماری‌های پوستی از قبیل خارش و جوش به کار می‌رود. دانه‌های زیره را در آب جوشانده و بعد از خنک شدن، نواحی مورد نظر را با این محلول بشویید.

از کم‌خونی جلوگیری می‌کند

همانطور که گفتیم، زیره سرشار از آهن است و به همین دلیلی مصرف زیره می‌تواند به درمان کم‌خونی کمک کند. آهن یک ماده‌ی معدنی ضروری است که به بدن کمک می‌کند هموگلوبین تولید کند‌، که انتقال خون اکسیژن‌دار را به تمام بخش‌های بدن کنترل می‌کند. توصیه می‌شود زنان به صورت منظم زیره مصرف کنند. بنابراین مصرف این دانه‌ها روش موثری برای جلوگیری از کم‌خونی است.

100 گرم دانه‌ی زیره حاوی 11.1 گرم آهن است.

خاصیت ضد سرطانی دارد

مشخص شده است حضور کیومین‌آلدهید، یک ترکیب فعال در زیره، رشد سلول‌های سرطانی را به تعویق می‌اندازد. بعلاوه،‌ این دانه‌ها سرشار از عامل‌های ضدسرطان هستند؛ از جمله تیمول، تیموکینون، تیموهیدروکینون، و دیتیموکینون. این مواد به درمان سرطان سینه و روده‌ی بزرگ کمک می‌کنند.

حفظ سلامت کبد

نارسایی کبد باعث بوجود آمدن بیماری‌های بسیاری می‌شود و زیره از بروز آن‌ها ممانعت می‌کند. زیره سموم مضر بدن را دفع کرده و به روند سم‌زدایی کبد کمک می‌کند.

تنظیم فشار خون

زیره از منابع غنی پتاسیم به شمار می‌رود که ماده معدنی ضروری برای تعادل الکترولیت‌های بدن است. پتاسیم به تولید سلول‌های تازه و تنظیم فشار خون کمک می‌کند و مصرف یک لیوان آب زیره با شکم خالی، از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.

خواص زیره سیاه برای سلامتی

زیره سیاه بجز خواصی که در بالا به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، خواص دیگری نیز دارد که در ادامه می‌توانید بخوانید:

پیشگیری از سرطان

زیره سیاه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بوده که از سرطان پیشگیری می‌کند. فیبری که در زیره سیاه است غشای مخاطی روده بزرگ را در برابر سرطان محافظت می‌نماید.

افزایش سلامت قلب و عروق

زیره سیاه تاثیر زیادی بر سلامتی دستگاه قلبی عروقی داشته و مصرف آن برای افرادی که به بیماری‌های قلبی دچار هستند، توصیه می‌شود. در زیره سیاه پتاسیم به میزان زیادی وجود دارد که باعث تقویت عظلات و افزایش سلامت قلب می‌شود.

جلوگیری از ریزش مو

استفاده از زیره سیاه برای جلوگیری از ریزش مو بسیار مفید است. همچنین زیره سیاه به رفع شپش سر و جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند. می‌توانید از پودر زیره سیاه برای شستن و ماساژ دادن مو اسفاده کنید تا بافت مو را بهبود بخشیده و ریشه مو را تقویت کند.

جلوگیری از اختلال عصبی

گفته می‌شود که مصرف زیره سیاه به جلوگیری از اختلالات عصبی کمک می‌کند و در رفع بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون نقش دارد.

افزایش شیر مادر

مصرف زیره در زنان شیرده باعث زیاد شدن شیر شده و از مسمومیت و سوهاضمه نوزاد پیشگیری می‌کند.

به کاهش کلسترول کمک می‌کند

در زیره سیاه به میزان زیادی فیبر و پتاسیم وجود دارد که برای افزایش سلامت قلب مفید می‌باشد. فیبر زیره سیاه سطح کلسترول خون را پایین آورده و از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند.

مصرف منظم زیره سیاه مانع از سکته و حمله قلبی می‌شود.

کمک به کاهش وزن

گفته می‌شود که یکی از خواص زیره سیاه برای سلامتی، کمک به کاهش وزن است. زیره سیاه برای شکستن کالری‌های اضافی و لاغرتر کردن شما عالی است. بنابراین، برای داشتن رژیم غذایی سالم می‌توانید زیره سیاه را روی سالاد یا ماست خود بپاشید.

درمان تب

خوردن چای و دمنوش زیره سیاه به درمان سرفه، سرماخوردگی و تب کمک می‌کند. این چای گیاهی برای تقویت سیستم ایمنی نیز مفید است.

خواص زیره سبز برای سلامتی

زیره سبز بجز خواصی که در بالا به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، خواص دیگری نیز دارد که در ادامه می‌توانید بخوانید:

درمان بی خوابی

بسیاری از افراد در بعضی موارد احساس بی‌خوابی می‌کنند، اما برخی از بی خوابی‌ها طولانی مدت هستند که این حالت ممکن است باعث ایجاد مشکل برای سلامتی شود. برخی از علل اولیه بی خوابی ممکن است استرس، بیماری و یا درد باشد.

خوشبختانه مصرف مناسب ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین‌های B راهی مناسب برای درمان بی‌خوابی بدون دارو است. زیره سبز حاوی مواد و ویتامین‌هایی است که به بهبود کیفیت خواب بسیار کمک می‌کند.

حفظ سلامت پوست

وجود ویتامین E در زیره سبز به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند. ویتامین E به تقویت دیواره مویرگی در پوست کمک می‌کند. این موضوع رطوبت و خاصیت ارتجاعی را در پوست بهبود می‌بخشد و در نتیجه زیره سبز به عنوان یک ماده طبیعی ضد پیری عمل می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که ویتامین E به کاهش التهاب در بدن و پوست کمک می‌کند تا پوست سالم و جوان بماند.

درمان اختلالات تنفسی

دانه زیره سبز به عنوان یک ماده دفع کننده و ضد انعقادی عمل می‌کند و به دفع مخاط از راه ریه‌ها کمک می‌کند. زیره سبز همچنین به عنوان یک محرک و ضد عفونی کننده عمل می‌کند.

ضد ویروس و ضد باکتری

زیره سبز برای مبارزه با عفونت‌های ویروسی و بیماری‌هایی از جمله سرماخوردگی یا آنفولانزا بسیار مفید است. زیره سبز حتی برای مقابله با باکتری‌هایی که به طور معمول در روده سالمندان و حیوانات وجود دارند و بعضی از گونه‌های آن باعث درد شدید شکم، اسهال خونی و استفراغ شوند بسیار مفید است.

افزایش ادرار و سم زدایی

موادی مانند کومینالدئید، تیمول و فسفر که در زیره سبز وجود دارد سم‌زدای خوبی بوده و فسفر در دفع ادرار موثر می‌باشد و برای عملکرد کلیه نیز مهم است. کلیه‌ها علاوه بر حذف سموم از طریق ادرار، مولکول‌های آلیکه مقدارشان بیش از حد است، از خون خذف می‌کنند.

خواص زیره سبز برای قاعدگی

دانه‌های زیره برای زنان بسیار مفید بوده و این دانه‌های مقوی سیکل ماهیانه را تنظیم می‌کند. زیره درد شکم و سایر علائم سیکل ماهیانه را تسکین داده و به زنان کمک می‌کند تا این دوره را بهتر طی کنند.

نوشیدن آب زیره عوارض جانبی قاعدگی را تسکین می‌دهد.

تقویت استخوان‌ها

کلسیم برای انتقال عصبی، ترشح هورمون، انقباض ماهیچه و کاهش فشار خون مورد نیاز است. غذاهای غنی از کلسیم، مانند زیره سبز برای نوجوانان و افرادی که در ابتدای دهه‌ی 20 زندگی خود هستند حیاتی است؛ زیرا زمانی است که بدن به تشکیل کامل توده استخوانی بدن می‌پردازد.

هرچه توده استخوانی بالاتر باشد خطر ابتلا به پوکی استخوان نیز کاهش پیدا می‌کند.

جلوگیری از سرطان

به دلیل وجود ویتامین C و A، زیره سبز دارای خواص ضد انعقادی است. برای مثال، ویتامین A باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از استرس اکسیداتیو می‌شود. بر اساس یک مطالعه انجام شده مصرف ویتامین A می‌تواند به درمان انواع مختلف سرطان کمک کند.

کاربرد زیره در طب سنتی

در ادامه به برخی کاربردهای زیره در طب سنتی اشاره می‌کنیم:

• جویدن زیره خام از سوهاضمه جلوگیری می‌کند.
• از چای زیره برای درمان نفخ معده استفاده می‌شود.
• برای درمان سوزش سر دل، بعد از غذا دانه زیره بخورید.
• چای زیره برای درمان برونشیت، سرفه، سرماخوردگی و آسم مفید است.
• مصرف روغن زیره برای درمان دندان درد، بوی بد دهان و مشکلات لثه موثر است.
• مصرف صبحگاهی چای زیره به همراه دانه‌های چنار باعث درمان نفخ و کاهش وزن می‌شود.

زیره چه عوارضی دارد؟

تحقیقات نشان می‌دهد مصرف زیره در مقادیر کم عوارض خاصی ندارد و می‌توانید با خیال آسوده تا حداکثر 8 هفته به مقدار کم مصرف کنید.

عوارض احتمالی زیره سیاه

عوارض جانبي و مضرات زيره سياه عبارتند از:

• مصرف عرق زيره در بعضي افراد موجب اسهال و در برخي ديگر باعث يبوست مي‌شود.
• بيماران كليوي، كبدي و تنفسي و همچنين مادران باردار قبل از استفاده از عرق زيره، لازم است با پزشك خود مشورت كنند.
• خود سرانه عرق زيره را به كودكان ندهيد.
• زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم ایجاد کهیر می کند .
• زياده روي در مصرف زيره باعث افزایش ترشح تیروئید و در نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.

عوارض احتمالی زیره سبز

عوارض جانبي و مضرات زيره سبز عبارتند از:

• زیره سبز ممکن است باعث لخته شدن خون شود، بنابراین افراد مبتلا به اختلالات خونریزی باید از مصرف بی‌رویه آن اجتناب کنند.
• زیره سبز ممکن است سطح قند خون برخی افراد را نیز کاهش دهد. اگر دچار دیابت هستید و از زیره سبز استفاده می‌کنید، به دقت نشانه‌هایی از قند خون پایین یا هیپوگلیسمی را بررسی کنید و قند خون خود را مرتب چک کنید.
• اگر جراحی دارید، زیره سبز ممکن است در طول و بعد از عمل قند خون را کاهش دهد. پس بهتر است که حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی استفاده از زیره سبز را قطع کنید.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.