خشکی پوست یکی از شایع ترین اتفاقات در فصل زمستان است که احتمالا برای شما هم پیش آمده با شروع سرما مشکلاتی مانند پوست دست زبر، پوسته‌ پوسته یا حتی ترک‌ خورده را تجربه کنید. گاهی آنقدر شدید می‌شود که موقع شستن دست‌ ها احساس سوزش می‌کنید یا با هر حرکت انگشتانتان، پوستت کش می‌آید. چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دست‌ ها بیش از هر بخش دیگری از بدن در معرض سرما، باد، مواد شوینده و شستشوی مداوم هستند. پوست دست برخلاف صورت، غدد چربی کمتری دارد. یعنی زودتر خشک می‌شود. حال به این مورد، هوای سرد و خشک زمستان، استفاده از آب داغ، بخاری و شوفاژ، و شوینده‌ های قوی را نیز اضافه کنید. در نتیجه پوست رطوبت خود را از دست داده و به خرید کرم مرطوب کننده نیاز دارد.

خوشبختانه درمان خشکی پوست دست در زمستان نه پیچیده است و نه پرهزینه؛ فقط باید راه درستش را بلد باشید. از درمان‌ های سریع و روزمره گرفته تا روش‌ های خانگی و طب سنتی همگی به بهبود خشکی کمک میکنند.

درمان سریع خشکی پوست دست

1. دوش آب داغ ممنوع

شاید دوش آب گرم در روزهای سرد زمستانی، لذت بخش باشد اما آب داغ یکی از بزرگترین دشمنان پوست دست و بدن است. زیرا چربی‌های طبیعی پوست را که نقش محافظتی داشته و رطوبت را داخل پوست نگه می‌دارند، از بین می‌برد. در نتیجه پوست بی‌دفاع می‌ماند و خیلی سریع خشک می‌شود. دست‌ ها بیشتر از بقیه بدن آسیب می‌بینند، چون هم نازک‌ ترند و هم بیشتر شسته می‌شوند. تکرار زیاد اینکار شما را هر بار یک قدم به سمت خشکی، ترک و حتی اگزما نزدیک تر میکند. بهترین کار این است که دمای آب را ولرم نگه دارید. یا تایم حمام با آب داغ را کمتر کنید.

2. حذف صابون

یکی از عوامل مهم در تشدید خشکی پوست دست، استفاده مداوم از صابون‌ های معمولی است. بسیاری از صابون‌ ها، به‌ویژه انواع جامد و آنتی‌ باکتریال، به دلیل ترکیبات قلیایی قوی، تعادل طبیعی پوست و لایه محافظ اسیدی آن را از بین می‌برند. در نتیجه، پوست دست مستعد خشکی، التهاب و ترک‌ خوردگی می‌شود. در فصل زمستان که رطوبت طبیعی پوست کاهش می‌یابد، محدود کردن مصرف صابون‌ های قوی اهمیت بیشتری دارد. به جای آن، استفاده از شوینده‌ های ملایم، فاقد سولفات و مناسب پوست خشک توصیه می‌شود؛ محصولاتی که ضمن پاکسازی، کمترین آسیب را به سد دفاعی پوست وارد می‌کنند. بنابراین بهتر است شستشوی دست‌ ها فقط در مواقع ضروری انجام شود.

3. استفاده از کرم‌ های مرطوب‌ کننده

کرم‌ های مرطوب‌ کننده، ستون اصلی مراقبت از پوست دست در فصل زمستان به شمار می‌ آیند. زمانی که پوست دست دچار خشکی می‌شود، به معنای آن است که یا رطوبت کافی دریافت نمی‌کند یا توانایی حفظ آن را از دست داده است. تفاوت مرطوب‌ کننده‌ ها با آبرسان دقیقاً همین است؛ یعنی جذب رطوبت و جلوگیری از تبخیر آن. انتخاب کرم مناسب اهمیت فراوانی دارد. کرم‌ هایی که حاوی ترکیباتی مانند گلیسیرین، اوره، شی باتر، سرامیدها و وازلین هستند، می‌توانند به‌ طور مؤثری رطوبت پوست را حفظ کرده و به ترمیم لایه محافظ آن کمک کنند. استفاده از کرم محدودیت ندارد؛ بهترین زمان مصرف، بلافاصله پس از شستشوی دست‌ هاست، زمانی که پوست هنوز اندکی رطوبت دارد. تکرار اینکار در بلند مدت موجب نرمی، لطافت و سلامت پوست دست خواهد شد.

4. استفاده از روغن‌ های مرطوب‌ کننده

روغن‌ های طبیعی از دیرباز در مراقبت از پوست مورد استفاده قرار گرفته‌ اند و همچنان جایگاه ویژه‌ ای در درمان خشکی پوست دست دارند. روغن‌ هایی مانند روغن بادام شیرین، روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن آرگان سرشار از اسیدهای چرب مفید و ویتامین‌ ها هستند که به تغذیه و ترمیم پوست کمک می‌کنند. برخلاف تصور رایج، روغن‌ ها به‌ تنهایی مرطوب‌ کننده نیستند، بلکه بیشتر نقش قفل‌ کننده رطوبت را ایفا می‌کنند. به همین دلیل، بهترین روش استفاده از آنها زمانی است که پوست اندکی مرطوب باشد یا پس از استفاده از کرم مرطوب‌ کننده. در این حالت، روغن مانع از تبخیر رطوبت شده و اثر درمانی را افزایش می‌دهد. استفاده شبانه از روغن و پوشیدن دستکش نخی می‌تواند یک درمان مؤثر و عمیق برای خشکی شدید دست باشد. این روش ساده، به‌ ویژه در شب‌ های سرد زمستان، تأثیر قابل توجهی در بازگرداندن لطافت پوست دارد.

5. استفاده از کرم ضد آفتاب

لزوم استفاده از کرم ضد آفتاب در پاییز و زمستان به اندازه فصل تابستان است. زیرا اشعه‌ های مضر خورشید در تمام فصول سال، قادرند به پوست آسیب بزنند. پوست دست که اغلب بدون پوشش در معرض نور خورشید قرار دارد، بیش از سایر نواحی بدن در معرض این آسیب‌ هاست. اشعه فرابنفش خورشید می‌تواند موجب خشکی، پیری زودرس و کاهش توان بازسازی پوست شود. استفاده از کرم ضد آفتاب مخصوص دست، به‌ ویژه هنگام خروج از منزل، می‌تواند از تشدید خشکی و آسیب‌ های پوستی جلوگیری کند. انتخاب ضد آفتاب با SPF مناسب و ترکیبات مرطوب‌ کننده، یک اقدام هوشمندانه در روتین مراقبت زمستانی است.

6. استفاده از دستکش در هوای سرد

دستکش، ساده‌ ترین و در عین حال مؤثرترین ابزار محافظت از پوست دست در زمستان است. هوای سرد و باد مستقیم، رطوبت پوست را به‌ سرعت کاهش می‌دهد و باعث خشکی و ترک می‌شود. استفاده از دستکش، به‌ ویژه در فضای باز، مانند یک سد فیزیکی از پوست محافظت می‌کند. بهتر است از دستکش‌ های نخی یا پشمی با لایه داخلی نرم استفاده شود. پیش از پوشیدن دستکش، زدن مقدار کمی کرم مرطوب‌ کننده می‌تواند اثر محافظتی آن را دوچندان کند. این عادت ساده، نقش مهمی در پیشگیری از خشکی شدید پوست دست دارد.

7. نوشیدن آب و مایعات

خشکی پوست تنها به عوامل خارجی محدود نمی‌شود؛ کم‌ آبی بدن نیز نقش مهمی در این مسئله دارد. در فصل زمستان، به دلیل کاهش احساس تشنگی، بسیاری از افراد آب کمتری می‌نوشند. این کم‌ آبی به‌ طور مستقیم بر سلامت پوست تأثیر می‌گذارد. نوشیدن آب کافی، مصرف دمنوش‌ های گیاهی و مایعات گرم، به حفظ رطوبت عمومی بدن و در نتیجه سلامت پوست کمک می‌کند. پوست سالم، بازتابی از وضعیت درونی بدن است و تأمین آب مورد نیاز، یکی از اصول اساسی درمان خشکی پوست دست محسوب می‌شود.

8. از دستگاه بخور استفاده کنید

استفاده از دستگاه بخور به عنوان یکی از روش های درمان خشکی دست در زمستان می‌تواند رطوبت محیط را افزایش داده و از تبخیر بیش از حد رطوبت پوست جلوگیری کند. قرار دادن دستگاه بخور در فضای خانه یا محل کار، به‌ویژه در اتاق خواب، تأثیر محسوسی در بهبود وضعیت پوست دست و صورت دارد. البته باید توجه داشت که تمیز نگه داشتن دستگاه بخور برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها ضروری است.

9. از دستگاه‌ های دست خشک‌ کن بپرهیزید

دستگاه‌ های دست خشک‌ کن که در اماکن عمومی استفاده می‌شوند، معمولاً با هوای داغ کار می‌کنند و این هوای داغ، رطوبت پوست را به‌ شدت کاهش می‌دهد. استفاده مکرر از این دستگاه‌ ها می‌تواند خشکی پوست دست را تشدید کند. بهتر است به‌ جای آنها، از دستمال کاغذی یا حوله شخصی برای خشک کردن دست‌ ها استفاده شود و بلافاصله پس از آن، کرم مرطوب‌ کننده به کار رود.

10. لایه‌ برداری کنید

لایه‌ برداری ملایم، یکی از روش های مراقبت از پوست دست بوده که به حذف سلول‌ های مرده پوست و افزایش جذب مرطوب‌ کننده‌ ها کمک می‌کند. البته در زمستان، این کار باید با احتیاط و حداکثر یک بار در هفته انجام شود. استفاده از اسکراب‌ های ملایم یا لایه‌ بردارهای خانگی، مانند ترکیب شکر و روغن، می‌تواند بدون آسیب رساندن به پوست، آن را نرم‌ تر و آماده دریافت رطوبت کند.

درمان خشکی پوست دست در طب سنتی

در طب سنتی، خشکی پوست دست تنها یک مشکل موضعی تلقی نمی‌شود، بلکه نشانه‌ ای از غلبه خشکی و سردی در مزاج بدن به شمار می‌آید. بر این اساس، درمان خشکی پوست صرفاً به استفاده از کرم‌ ها و روغن‌ های موضعی محدود نمی‌شود و اصلاح سبک زندگی و تغذیه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در منابع طب سنتی، تأکید فراوانی بر استفاده از روغن‌ های گرم و مرطوب‌ کننده مانند روغن بادام شیرین، روغن کنجد و روغن زیتون شده است. این روغن‌ها با نفوذ تدریجی به لایه‌ های پوست، به بازگرداندن نرمی و انعطاف‌ پذیری آن کمک می‌کنند. ماساژ منظم دست‌ها با این روغن‌ ها، به‌ ویژه پیش از خواب، یکی از توصیه‌ های اصلی حکما برای درمان خشکی پوست دست در طب سنتی است.

علاوه بر درمان موضعی، مصرف خوراکی‌ هایی با طبع گرم و تر، مانند سوپ‌ های ساده، شیره انگور، عسل طبیعی و بادام، می‌تواند خشکی عمومی بدن را کاهش دهد. پرهیز از غذاهای خشک و سرد، نظیر خوراکی‌ های بسیار شور، سرخ‌ کرده و فست‌ فودها نیز در این رویکرد درمانی اهمیت زیادی دارد. از دیدگاه طب سنتی، زمانی که تعادل مزاجی بدن برقرار شود، پوست نیز به‌ تدریج شادابی و رطوبت طبیعی خود را بازمی‌یابد.

درمان خانگی خشکی پوست دست

درمان خانگی خشکی پوست دست بر پایه استفاده از مواد طبیعی و در دسترس است و به همین دلیل، هم کم‌ هزینه و هم ایمن به شمار می‌آید. یکی از مؤثرترین روش‌ های خانگی، استفاده از ماسک‌ های مغذی است که می‌توان آنها را به‌ راحتی در منزل تهیه کرد. ترکیب عسل طبیعی و روغن زیتون، به دلیل خاصیت مرطوب‌ کنندگی و ترمیم‌ کنندگی بالا، می‌تواند پوست دست را به‌ طور عمقی تغذیه کند. استفاده منظم از این ماسک، هفته‌ای دو تا سه بار، به کاهش خشکی و زبری پوست کمک می‌کند.

ماسک شیر و جو دوسر نیز گزینه‌ای مناسب برای پوست‌ های بسیار خشک و حساس است؛ زیرا ضمن لایه‌ برداری ملایم، رطوبت پوست را افزایش می‌دهد. ژل آلوئه‌ ورا یکی دیگر از درمان‌ های خانگی مؤثر است که با خاصیت التیام‌ بخش خود، التهاب و خشکی را کاهش می‌دهد. نکته مهم در درمان‌ های خانگی، تداوم و نظم در استفاده است؛ چرا که اثر این روش‌ ها تدریجی بوده و در صورت استفاده منظم، می‌توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از محصولات شیمیایی باشند و به حفظ لطافت و سلامت پوست دست در فصل زمستان کمک کنند.

جمع‌ بندی

خشکی پوست دست در زمستان مشکلی شایع اما قابل پیشگیری و درمان است. با رعایت چند اصل ساده و ایجاد عادت‌ های صحیح، می‌توان در تمام طول فصل سرما، از داشتن دست‌ هایی نرم، سالم و بدون ترک لذت برد.

سوالات متداول