در دنیای پرسرعت امروز، فشارهای شغلی، رقابت‌های بی‌پایان و کمبود زمان باعث شده‌اند بسیاری از ما بدون آنکه متوجه شویم، دچار فرسودگی شغلی شویم. اگر احساس می‌کنید خسته، بی‌انگیزه و از کارتان دل‌زده‌اید، بدانید تنها نیستید. فرسودگی شغلی به یکی از مشکلات مهم عصر مدرن تبدیل شده است که ذهن و بدن را هم‌زمان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

در ادامه این مطلب از مجله زوم لایف درباره فرسودگی شغلی، علائم و روش‌های پیشگیری از آن بیشتر بخوانید.

فرسودگی شغلی چیست؟

فرسودگی شغلی (Job Burnout) یک وضعیت روانی است که در اثر استرس مزمن کاری و فشار روانی طولانی‌مدت ایجاد می‌شود.
برخلاف خستگی ساده، این حالت با یک روز استراحت برطرف نمی‌شود. فرد مبتلا معمولاً احساس پوچی، بی‌انگیزگی و بی‌معنایی نسبت به کار پیدا می‌کند.

فرسودگی از دیدگاه روان‌شناسی و سازمان جهانی بهداشت

سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۲۰۱۹، فرسودگی شغلی را به‌عنوان سندرمی مرتبط با محیط کار معرفی کرد. این اختلال شامل سه ویژگی است:

1. احساس خستگی شدید و بی‌انرژی بودن
2. فاصله عاطفی از شغل یا بدبینی نسبت به آن
3. کاهش عملکرد کاری و تمرکز

علائم هشداردهنده فرسودگی شغلی

هرچند بروز علائم در هر فرد متفاوت است، اما بیشتر افراد دچار نشانه‌های مشترکی می‌شوند:

نشانه‌های روانی

• احساس بی‌ارزشی و نارضایتی از خود
• بی‌حوصلگی و کاهش تمرکز
• بی‌میلی نسبت به کار و زندگی
• افزایش اضطراب و افسردگی

نشانه‌های جسمی

• خستگی مزمن و دردهای عضلانی
• مشکلات گوارشی و ضعف سیستم ایمنی
• بی‌خوابی یا خواب ناآرام
• سردردهای مکرر یا تنش‌های بدنی

نشانه‌های رفتاری

• تمایل به انزوا و فاصله گرفتن از همکاران
• تحریک‌پذیری و زودرنجی
• افت عملکرد و فراموشی امور ساده

عوامل مؤثر در بروز فرسودگی شغلی

1. حجم کاری بالا و نبود تعادل بین کار و زندگی شخصی
2. انتظارات غیرواقع‌بینانه از سوی مدیران یا خود فرد
3. فشارهای رقابتی در محیط‌های کاری مدرن
4. کار از راه دور و دسترسی دائمی به اینترنت که مرز بین خانه و کار را از بین برده است

پیامدهای فرسودگی شغلی

فرسودگی نه‌تنها سلامت روان را تخریب می‌کند بلکه بر بدن نیز اثرات منفی می‌گذارد:

• افزایش خطر افسردگی و اضطراب
• اختلالات قلبی، گوارشی و ایمنی
• کاهش بهره‌وری و افزایش غیبت از محل کار
• تضعیف روابط اجتماعی و خانوادگی

روش‌های پیشگیری از فرسودگی شغلی

۱. تغذیه سالم و متعادل

رژیم غذایی غنی از مواد مغذی مانند سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب و چربی‌های مفید می‌تواند سطح انرژی را حفظ کند.
از مصرف زیاد قند، کافئین و فست‌فود پرهیز کنید تا نوسانات خلقی و خستگی کاهش یابد.

۲. فعالیت بدنی منظم

ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا باعث ترشح اندورفین و کاهش استرس می‌شوند. حتی ۱۵ دقیقه تحرک در روز می‌تواند تأثیر چشمگیری داشته باشد.

۳. مراقبه ذهنی و مدیتیشن

تمرین‌های Mindfulness به شما کمک می‌کنند در لحظه زندگی کنید، افکار منفی را رها کنید و از چرخه اضطراب خارج شوید.
چند دقیقه تنفس عمیق در روز، ذهن را شفاف و آرام می‌کند.

۴. خواب کافی و استراحت

به‌طور میانگین ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه توصیه می‌شود. خواب کافی موجب بازسازی مغز و تنظیم هورمون‌های استرس می‌شود.

۵. گفت‌وگو با مشاور یا روان‌درمانگر

بیان احساسات و نگرانی‌ها با فردی متخصص، فشار روانی را کاهش داده و مسیر بهبود را هموار می‌کند.

چگونه بین کار و زندگی تعادل برقرار کنیم؟

• برای خود مرز مشخص کاری تعیین کنید. بعد از ساعات اداری، به پیام‌های کاری پاسخ ندهید.
• از مرخصی‌ها به‌عنوان فرصت بازسازی ذهن استفاده کنید.
• زمان‌هایی را صرف فعالیت‌های لذت‌بخش و ارتباط با خانواده کنید.

نقش کارفرمایان در پیشگیری از فرسودگی کارکنان

مدیران می‌توانند با ایجاد فرهنگ سازمانی سالم، نقش بزرگی در کاهش فرسودگی داشته باشند:

• تشویق کارمندان به استراحت و استفاده از مرخصی
• برگزاری کارگاه‌های سلامت روان
• کاهش فشار کاری از طریق تقسیم عادلانه وظایف

نتیجه‌گیری

فرسودگی شغلی دشمن خاموش زندگی مدرن است. اما با خودآگاهی، مراقبت از سلامت روان و جسم، تغذیه سالم و استراحت کافی می‌توان از آن پیشگیری کرد.
به یاد داشته باشید: هیچ شغلی ارزش از دست دادن آرامش ذهن و سلامت شما را ندارد.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.