سنگ‌اندازی یا طفره رفتن در روابط عاطفی به معنای خودداری از برقراری ارتباط و کناره‌گیری از گفت‌وگو برای ایجاد فاصله است. این رفتار، که گاهی به شکل «سکوت عمدی» ظاهر می‌شود، می‌تواند به رابطه آسیب برساند، احساسات منفی ایجاد کند و صمیمیت عاطفی را کاهش دهد.
درک صحیح این مفهوم به ما کمک می‌کند روابطی سالم‌تر و محیطی پویاتر بسازیم. در ادامه این مقاله از مجله زوم لایف، درباره مفهوم سنگ‌اندازی، دلایل آن، انواع آن، اثرات مخربش و راه‌های مقابله با آن را بخوانید.
سنگ‌اندازی یا طفره رفتن چیست؟
سنگ‌اندازی (Stonewalling) شامل رفتارهایی مانند نادیده گرفتن صحبت‌های طرف مقابل، تغییر موضوع برای اجتناب از بحث‌های ناراحت‌کننده، ترک ناگهانی گفت‌وگو، بهانه‌تراشی برای صحبت نکردن، امتناع از پاسخ به سؤالات، استفاده از زبان بدن تحقیرآمیز (مثل چشم‌غره رفتن)، یا رفتارهای منفعل-تهاجمی مثل تعلل در پاسخگویی است. این رفتار مانع حل تعارضات و کاهش صمیمیت در رابطه می‌شود.
آیا سنگ‌اندازی نوعی گس‌لایتینگ است؟
وقتی طفره رفتن یا سنگ‌اندازی به قصد دستکاری و ایجاد تردید در درک واقعیت طرف مقابل انجام شود، می‌تواند نوعی گس‌لایتینگ باشد. این رفتار باعث می‌شود فرد احساس ناتوانی، بی‌ارزشی و تردید در قضاوت خود کند، که می‌تواند او را در یک رابطه سمی نگه دارد.
دلایل بروز سنگ‌اندازی
طفره رفتن یا سنگ‌اندازی اغلب از ترس، اضطراب یا ناامیدی ناشی می‌شود.
۱. عوامل فردی
- ترس از شکست یا مسئولیت: برخی افراد برای جلوگیری از رویارویی با پیامدها، مسیر را عمداً کند می‌کنند.
- نیاز به کنترل: ایجاد مانع ابزاری برای اعمال قدرت یا حفظ موقعیت است.
- بی‌انگیزگی و بی‌اعتمادی: فرد باور ندارد که تلاشش نتیجه‌ای خواهد داشت.
۲. عوامل روانی-هیجانی
- حسادت و رقابت ناسالم: جلوگیری از پیشرفت دیگران برای حفظ برتری شخصی.
- عقده‌های حل‌نشده: اختلافات قدیمی یا رنجش‌های پنهان که به شکل طفره‌روی بروز می‌کنند.
۳. عوامل محیطی و سازمانی
- بوروکراسی و قوانین مبهم: فرآیندهای پیچیده خود به‌نوعی سنگ‌اندازی سازمانی‌اند.
- رهبری ضعیف یا ناکارآمد: وقتی شفافیت و پاسخگویی در سازمان وجود ندارد، زمینه برای طفره‌روی فراهم می‌شود.
این رفتار ممکن است از کودکی و از الگوهای خانوادگی آموخته شده باشد. تحقیقات نشان می‌دهد مردان به دلیل نقش‌های اجتماعی که زنان را به‌عنوان «ارتباط‌گر» و مردان را «قوی و ساکت» تعریف می‌کنند، بیشتر به سنگ‌اندازی روی می‌آورند.
انواع سنگ‌اندازی
- غیرعمدی: برخی افراد به‌طور ناخودآگاه برای اجتناب از درگیری یا موضوعات ناراحت‌کننده به طفره رفتن متوسل می‌شوند، اغلب به دلیل ترس از واکنش شریک یا ناتوانی در مدیریت موضوع.
- عمدی: در موارد شدید، سنگ‌اندازی برای دستکاری، کنترل یا تنبیه شریک عاطفی استفاده می‌شود، که می‌تواند نوعی سوءاستفاده عاطفی باشد.
توجه: درخواست برای فضای شخصی یا به تعویق انداختن گفت‌وگو با نیت بازگشت به آن، سنگ‌اندازی نیست، بلکه یک رفتار سالم است.
اثرات مخرب سنگ‌اندازی
طفره رفتن یا سنگ‌اندازی می‌تواند به رابطه آسیب جدی وارد کند:
- احساس تحقیر یا سوءاستفاده: فرد مورد طفره رفتن ممکن است احساس بی‌ارزشی کند یا اعتماد به نفسش کاهش یابد.
- افزایش تعارض: این رفتار به جای حل مسئله، می‌تواند تنش را تشدید کند و به درگیری‌های بزرگ‌تر منجر شود.
- خطر جدایی: تحقیقات نشان می‌دهد سنگ‌اندازی یکی از پیش‌بینی‌کننده‌های طلاق است، زیرا نشانه‌ای از عدم تمایل به حل مشکلات است.
- تأثیرات جسمانی: طفره رفتن می‌تواند باعث مشکلات جسمی مانند کمردرد، گرفتگی گردن، افزایش فشار خون، سردردهای تنشی و تپش قلب شود.
این رفتار با ایجاد فاصله عاطفی، صمیمیت را کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث دوری زوجین از یکدیگر شود.
چگونه با سنگ‌اندازی مقابله کنیم؟
برای مقابله با طفره رفتن یا سنگ‌اندازی، بهتر است به‌صورت مشترک به‌عنوان یک زوج اقدام کنید. سرزنش کردن یکدیگر مشکل را حل نمی‌کند؛ در عوض، باید روی بهبود ارتباط تمرکز کنید. زوج‌درمانی می‌تواند به شناسایی دلایل سنگ‌اندازی و یادگیری روش‌های ارتباطی سالم کمک کند.
برخی راهکارها شامل موارد زیر است:
- شفافیت در ارتباط: اهداف و وظایف باید واضح، قابل‌اندازه‌گیری و قابل‌پیگیری باشند.
- گفتگوی مستقیم و بدون قضاوت: به‌جای سرزنش، با فرد وارد گفتگوی رو‌در‌رو شوید و علت‌های واقعی را بررسی کنید.
- تقویت اعتماد و انگیزه: فرد یا تیم زمانی انگیزه می‌گیرد که احساس کند ارزشمند و شنیده‌شده است.
- مدیریت تعارض: استفاده از تکنیک‌های میانجی‌گری، مذاکره برد-برد و حل مسئله.
- وضع قوانین و پیگیری: در محیط‌های کاری، وجود قوانین شفاف و سازوکار نظارت باعث کاهش طفره‌روی می‌شود.
- تقویت مهارت‌های فردی: یادگیری مهارت‌هایی مانند مدیریت زمان، کنترل هیجان و جرأت‌مندی (assertiveness) برای جلوگیری از فرار از مسئولیت.
- تمرکز بر نتیجه، نه مقصر: به‌جای صرف انرژی برای یافتن مقصر، باید بر پیدا کردن راه‌حل مشترک متمرکز شد.
اگر شریک عاطفی از شرکت در مشاوره امتناع کند، مشاوره فردی می‌تواند به شما کمک کند تا با این رفتار کنار بیایید. در موارد شدید، جدایی موقت یا پایان رابطه ممکن است لازم باشد.
نتیجه‌گیری
سنگ‌اندازی رفتاری است که ریشه در ترس، بی‌اعتمادی یا نیاز به کنترل دارد و می‌تواند روابط انسانی و ساختارهای اجتماعی را به‌شدت آسیب بزند. با شناسایی دلایل و الگوهای آن و استفاده از روش‌های شفاف‌سازی، گفتگوی همدلانه و مدیریت تعارض، می‌توان این رفتار را کاهش داد و زمینه‌ای برای رشد فردی و جمعی فراهم کرد.
سوالات متداول
سنگ‌اندازی یا طفره رفتن چه تفاوتی با تنبلی دارد؟
تنبلی معمولاً ناشی از نداشتن انگیزه یا انرژی است، اما سنگ‌اندازی رفتاری آگاهانه یا ناخودآگاه برای ایجاد مانع در پیشرفت دیگران یا فرار از مسئولیت محسوب می‌شود.
چرا برخی افراد به‌جای همکاری، سنگ‌اندازی می‌کنند؟
دلایل مختلفی دارد؛ از جمله ترس از شکست، نیاز به کنترل، حسادت، بی‌اعتمادی یا وجود تعارضات حل‌نشده در روابط فردی یا کاری.
سنگ‌اندازی بیشتر در چه محیط‌هایی دیده می‌شود؟
این رفتار در محیط‌های کاری با بوروکراسی بالا، سازمان‌های دارای رهبری ضعیف، یا در روابطی که اعتماد و شفافیت وجود ندارد، بیشتر بروز می‌کند.
اثرات سنگ‌اندازی در روابط خانوادگی چیست؟
در روابط خانوادگی یا عاطفی، طفره‌روی باعث سردی، کاهش اعتماد، بروز سوءتفاهم‌های عمیق و حتی فروپاشی رابطه می‌شود.
توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
source