نوشته: کیتی هانت، سی‌ان‌ان
———-

یک فسیل جمجمه تقریباً کامل که در قطب جنوب کشف شده، قدیمی‌ترین پرنده مدرن شناخته‌شده را به دانشمندان معرفی کرده است. این پرنده، به اندازه یک اردک وحشی بوده و به گونه‌های امروزی پرندگان آبزی که در دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند، مرتبط است.

کشفی شگفت‌انگیز از ۶۸ میلیون سال پیش

این فسیل که ۶۸ میلیون سال قدمت دارد، به گونه‌ای منقرض‌شده از پرندگان به نام Vegavis iaai تعلق دارد. این پرنده در اواخر دوره کرتاسه می‌زیسته، زمانی که تیرانوسوروس رکس در آمریکای شمالی حکمرانی می‌کرد و فقط اندکی پیش از برخورد یک سیارک عظیم به زمین که منجر به انقراض دایناسورها شد.

پرندگانی که در کنار دایناسورها زندگی می‌کردند، کاملاً با گونه‌های امروزی تفاوت داشتند. بسیاری از آن‌ها دارای منقار دندان‌دار و دم‌های استخوانی بلند بودند.

اما وگاویس از نظر اندازه شبیه اردک‌ها بود و از نظر اکولوژیکی به پرندگانی مانند لوُن‌ها (Loons) و گریبی‌ها (Grebes) که امروزه در آب‌های آزاد زندگی می‌کنند، شباهت داشت.

ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد پرنده‌ای باستانی

کریستوفر تورس، استاد زیست‌شناسی در دانشگاه پاسیفیک کالیفرنیا و نویسنده اصلی این مطالعه، که روز چهارشنبه در ژورنال Nature منتشر شد، می‌گوید:

“این پرنده یک شکارچی غواص بود که از پاهایش برای شنا و تعقیب طعمه در زیر آب استفاده می‌کرد. همچنین، بر اساس ویژگی‌های جدید مشاهده‌شده در جمجمه، عضلات فک این پرنده به گونه‌ای تکامل یافته بود که بتواند در زیر آب به سرعت دهانش را ببندد و ماهی‌ها را شکار کند.”

این رفتار در بسیاری از پرندگان غواص امروزی، مانند لون‌ها و گریبی‌ها، مشاهده می‌شود.

تأیید مدرن بودن Vegavis پس از ۲۰ سال شک و تردید

برای نخستین بار، حدود ۲۰ سال پیش، دانشمندان گونه‌ی Vegavis را توصیف کردند. اما بسیاری از محققان در مورد این‌که این پرنده واقعاً یک پرنده مدرن (Crown Bird) بوده یا نه، تردید داشتند.

تا آن زمان، بیشتر فسیل‌های پرندگان مدرن کشف‌شده مربوط به دوره‌ای پس از برخورد سیارک و انقراض دایناسورها (۶۶ میلیون سال پیش) بودند. بسیاری از دانشمندان فرض می‌کردند که پرندگان مدرن پس از آن رویداد تکامل یافته‌اند.

با این حال، فسیل جدید جمجمه که در سال ۲۰۱۱ در یک مأموریت علمی به قطب جنوب کشف شد، نشان داد که Vegavis بدون تردید یک پرنده مدرن است.

جمجمه‌ای که همه‌چیز را تغییر داد

پاتریک اوکانر، استاد علوم آناتومی در دانشگاه اوهایو و یکی از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید:

“فسیل‌های قبلی Vegavis یک مشکل اساسی داشتند: آن‌ها جمجمه کاملی نداشتند. اما جمجمه، جایی است که مشخصه‌های اصلی پرندگان مدرن، مانند فقدان دندان و استخوان پیش‌فکی بزرگ در منقار، دیده می‌شود.”

دانشمندان با اسکن این فسیل از طریق توموگرافی کامپیوتری (CT-Scan)، یک بازسازی سه‌بعدی دقیق از آن ایجاد کردند.

نتایج نشان داد که شکل مغز این پرنده، کاملاً با پرندگان مدرن مطابقت دارد. این کشف، Vegavis را در شجره‌ی تکاملی پرندگانی که امروزه ۱۱,۰۰۰ گونه را شامل می‌شوند، قرار می‌دهد.

Vegavis چگونه از انقراض جان سالم به در برد؟

یکی از سوالات بزرگ در مورد انقراض دایناسورها این است که چرا برخی از گونه‌ها زنده ماندند و برخی دیگر از بین رفتند؟

بررسی فسیل‌های **Vegavis و گونه‌ی دیگری به نام Conflicto antarcticus که پس از انقراض دایناسورها در همان منطقه زندگی می‌کرد، می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا پاسخ این پرسش را پیدا کنند.

تورس می‌گوید:

“کشف این پرنده در قطب جنوب، فرصتی استثنایی برای مطالعه‌ی روند تکامل پرندگان مدرن و بررسی این‌که چرا برخی از آن‌ها توانستند از رویدادهای فاجعه‌بار نجات پیدا کنند.”

آب‌وهوای قطب جنوب در ۶۹ میلیون سال پیش چگونه بود؟

قطب جنوب در دوران کرتاسه، کاملاً متفاوت از شرایط یخبندان امروزی بود.

“حدود ۶۹ میلیون سال پیش، قطب جنوب جنگلی و دارای آب‌وهوایی معتدل بود.”

Vegavis در نزدیکی سواحل دریایی زندگی می‌کرد و احتمالاً در همین محیط به شکار ماهی می‌پرداخت.

نتیجه‌گیری: یک کشف انقلابی در تکامل پرندگان

مطالعات جدید تأیید می‌کنند که برخی از پرندگان مدرن، پیش از برخورد سیارک و انقراض دایناسورها تکامل یافته بودند.

Vegavis نمونه‌ای از یک پرنده‌ی غواص پیشرفته با ساختار جمجمه‌ای مشابه با گونه‌های امروزی است، که نشان می‌دهد برخی پرندگان در کنار دایناسورها تکامل یافته و توانسته‌اند از آن رویداد فاجعه‌بار جان سالم به در ببرند.

این کشف، اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی نحوه‌ی تکامل پرندگان مدرن و تأثیر انقراض دایناسورها بر آن‌ها ارائه می‌دهد.

📌 نکات کلیدی این مقاله:
✔️ Vegavis iaai قدیمی‌ترین پرنده‌ی مدرن شناخته‌شده است (۶۸ میلیون سال پیش).
✔️ این پرنده از نظر اکولوژیکی مشابه اردک‌ها، لون‌ها و گریبی‌ها بود.
✔️ جمجمه‌ی تازه کشف‌شده، اثبات کرد که این گونه یک پرنده‌ی مدرن واقعی بوده است.
✔️ این مطالعه می‌تواند به دانشمندان کمک کند که بفهمند چرا برخی گونه‌ها از انقراض جان سالم به در بردند.