رشته بیهوشی یکی از تخصص‌های حیاتی در دنیای پزشکی است که نقش کلیدی در جراحی‌ها و فرآیندهای درمانی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر شاهد کاهش چشمگیر استقبال از این رشته در ایران بوده‌ایم. در حالی که در گذشته، بیهوشی یکی از رشته‌های محبوب در میان داوطلبان تخصص پزشکی بود، امروزه بسیاری از پزشکان از انتخاب این رشته اجتناب می‌کنند. در این مقاله، دلایل این کاهش علاقه بررسی شده و تأثیرات آن بر آینده نظام سلامت کشور تحلیل می‌شود.

تاریخچه و جایگاه بیهوشی در ایران

بیهوشی به عنوان یک رشته تخصصی پزشکی در ایران از دهه‌های گذشته توسعه یافته و با پیشرفت تکنولوژی و افزایش تعداد جراحی‌های پیچیده، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. متخصصان بیهوشی در تمامی عمل‌های جراحی حضور دارند و مسئولیت کنترل وضعیت بیمار در حین بیهوشی را بر عهده دارند. با وجود این نقش حیاتی، امروزه چالش‌های متعددی در این رشته وجود دارد که باعث کاهش جذابیت آن شده است.

مشکلات و چالش‌های متخصصان بیهوشی در ایران

۱. درآمد کم نسبت به سختی کار

یکی از مهم‌ترین دلایلی که پزشکان جوان از ورود به این رشته خودداری می‌کنند، میزان حقوق و درآمد پایین آن نسبت به فشار و سختی کار است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، متخصصان بیهوشی جزو پردرآمدترین پزشکان هستند، اما در ایران میزان درآمد این رشته نسبت به میزان مسئولیت و خطرات آن چندان بالا نیست. محمد رئیس زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور، اشاره کرده است که تعرفه و دریافتی‌های این رشته متناسب با میزان استرس و مسئولیت بالای آن اصلاح نشده و همین امر موجب کاهش جذابیت آن شده است.

۲. مسئولیت سنگین و استرس بالا

متخصصان بیهوشی مسئولیت حفظ جان بیمار در طول عمل جراحی را بر عهده دارند. هر گونه خطا در میزان داروی بیهوشی یا پایش بیمار می‌تواند منجر به عوارض جدی یا حتی مرگ بیمار شود. این فشار روانی و استرس مداوم یکی از دلایلی است که پزشکان ترجیح می‌دهند رشته‌های کم‌تنش‌تری را انتخاب کنند.

۳. عدم دیده شدن نقش حیاتی متخصص بیهوشی

برخلاف جراحان که در کانون توجه بیماران و رسانه‌ها قرار دارند، متخصصان بیهوشی اغلب در پشت‌صحنه فعالیت می‌کنند و کمتر مورد تقدیر قرار می‌گیرند. این عدم دیده شدن و نبود جایگاه اجتماعی مناسب نیز یکی از دلایلی است که موجب کاهش علاقه به این رشته می‌شود.

۴. کمبود نیروی انسانی و فشار کاری زیاد

کمبود متخصصان بیهوشی در بیمارستان‌ها باعث افزایش فشار کاری بر افراد شاغل در این حوزه شده است. بسیاری از متخصصان بیهوشی مجبورند ساعت‌های طولانی‌تری کار کنند که این امر منجر به فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت زندگی آنها می‌شود. رئیس سازمان نظام پزشکی کشور اعلام کرده که در ۴ سال گذشته از ۳۸۵ ظرفیت سالانه پذیرش بیهوشی، کمتر از ۱۰۰ نفر جذب شده‌اند، در حالی که باید حداقل ۱۴۰۰ رزیدنت در حال تحصیل در این رشته وجود داشته باشد. این کمبود در آینده بحران بزرگی برای نظام سلامت کشور ایجاد خواهد کرد.

مقایسه با سایر کشورها

در کشورهای توسعه‌یافته، متخصصان بیهوشی از جایگاه بالایی برخوردار هستند و میزان درآمد آنها نیز بسیار بیشتر از ایران است. برای مثال، در ایالات متحده و کانادا، این تخصص از جمله پردرآمدترین شاخه‌های پزشکی محسوب می‌شود. همچنین، در این کشورها ساعات کاری متخصصان بیهوشی به گونه‌ای تنظیم شده است که از فرسودگی شغلی جلوگیری شود، در حالی که در ایران فشار کاری بالا یکی از مشکلات اساسی این حوزه است.

آینده شغلی و روند پذیرش این رشته در ایران

با کاهش تقاضا برای این رشته، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در آینده ممکن است با بحران کمبود متخصص بیهوشی مواجه شوند. برای جلوگیری از این بحران، پیشنهادهایی از جمله افزایش حقوق، بهبود شرایط کاری و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت این رشته ارائه شده است. رئیس سازمان نظام پزشکی کشور پیشنهاد کرده که با اجرای سیاست‌هایی، پزشکان عمومی به سمت تخصص بیهوشی جذب شوند تا بخشی از این کمبود جبران شود. اگر تغییرات اساسی در سیاست‌های پزشکی کشور اعمال نشود، احتمال دارد که در سال‌های آینده وضعیت پذیرش این رشته بحرانی‌تر شود.

کاهش استقبال از رشته بیهوشی در ایران به عوامل متعددی از جمله درآمد کم، فشار کاری بالا، استرس زیاد و عدم دیده شدن نقش متخصصان بیهوشی برمی‌گردد. برای جلوگیری از کمبود متخصصان بیهوشی در آینده، لازم است اصلاحاتی در سیستم بهداشت و درمان کشور صورت گیرد. افزایش حقوق، بهبود شرایط کاری و فرهنگ‌سازی درباره اهمیت این تخصص می‌تواند به بازگشت محبوبیت این رشته کمک کند. در غیر این صورت، همان‌طور که مسئولان نظام پزشکی کشور هشدار داده‌اند، ایران در آینده نزدیک با بحران کمبود متخصصان بیهوشی روبه‌رو خواهد شد.