اختلالات زبانی و تاخیر گفتار در کودکان یک مشکل بسیار رایج است. این تاخیر می‌تواند بر توانایی‌های ارتباطی کودک تاثیر بگذارد و باعث کاهش اعتماد به نفس او شود. همچنین مشاهده شده است که اختلالات گفتاری می‌تواند نقش منفی بر موفقیت تحصیلی کودکان نیز داشته باشد؛ اما خوشبختانه، شما می‌توانید به کمک چند تکنیک خانگی ساده، به باز شدن سریعتر زبان کودک خود کمک کنید و مشکلات گفتاری مانند لکنت زبان را کاهش دهید. با ما همراه باشید تا برخی راه‌های طلایی برای این منظور را معرفی کنیم.
دلیل تاخیر در باز شدن زبان کودک چیست؟
واقعیت این است که علت مشکلات گفتاری کودک همیشه یکسان نیست و عوامل متعددی مانند ژنتیک، محیط و حتی سن می‌توانند در این موضوع دخیل باشند. بسته به علت اختلال و شرایط کودک، روش درمانی این مشکل نیز متفاوت خواهد بود. برای مثال گفتار درمانی کودک ۴ ساله با گفتاردرمانی کودکی دبستانی متفاوت است (بیشتر بخوانید).
به طور کلی، علل تاخیر در باز شدن زبان کودک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عوامل ژنتیکی: برخی از کودکان ممکن است به دلیل مشکلات مادرزادی دیر زبان باز کنند. وجود این مشکل در سایر اعضای خانواده، می‌تواند نشانه این باشد که مشکل کودک شما ناشی از اختلال ژنتیکی باشد.
- مشکلات شنوایی: مشکلات شنوایی می‌توانند بر توانایی صحبت کردن کودکان تاثیر بگذارد؛ زیرا کودک کم شنوا نمی‌تواند آواهای گفتاری را به طور واضح بشنود و همین باعث می‌شود که نتواند به طور طبیعی حرف زدن را از دیگران تقلید کند. این مشکل به خصوص در آغاز دبستان بیشتر نمایان می‌شود؛ به همین دلیل برای گفتار درمانی کودک ۶ ساله و بالاتر به این مسئله توجه ویژه می‌شود (در این لینک بیشتر بخوانید).
- تولد نارس یا وزن کم هنگام تولد: تاخیر در حرف زدن ممکن است در نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند یا هنگام تولد وزن خیلی کمی دارند، شایع‌تر باشد؛ زیرا این کودکان در بعضی موارد، رشد مغزی کافی را در دوره جنینی طی نکرده‌اند.
- ناتوانی‌های ذهنی یا جسمی: کودکان معلول ذهنی یا جسمی، ممکن است در حرف زدن تاخیر داشته باشند. این مشکلات می‌تواند مهارت‌های زبانی کودک را تحت تاثیر قرار دهد و رشد مهارت‌های ارتباطی او را نیز با مشکل مواجه کند.
- ارتباط کم با اطرافیان: صحبت کردن و ارتباط گرفتن با کودک در سنین پایین، نقش بسیار مهمی در رشد مغزی او دارد. کودکانی که از نظر ارتباطی در خانواده فعالی هستند، رشد مغزی سریعتری دارند و دامنه واژگان بیشتری نیز پیدا می‌کنند؛ به شکل مقابل، اگر با کودک کم حرف بزنید و با او تعامل نداشته باشید، احتمال تاخیر در رشد مغزی و اختلالات گفتاری بیشتر است.
راهکارهای گفتاردرمانی برای کودک
برای نوشتن این بخش، به سراغ یکی از متخصصان باتجربه توانبخشی تهران رفتیم و با او در مورد موثرترین راهکارهایی گفتاردرمانی کودکان گفتگو کردیم. آنچه در ادامه این بخش می‌خوانید، خلاصه‌ای از روش‌هایی است که آقای فربد رضایی کارشناسی کاردرمانی برای مخاطبان ما ارائه کرده‌اند:
- مداخله زودهنگام: مداخله زودهنگام برای کودکان دارای اختلال گفتاری بسیار مهم است. لازم است که مهارت‌های زبانی کودک خود را زیر نظر داشته باشید و در صورت مشاهده علائم تاخیر، از یک پزشک یا گفتاردرمانگر کمک بگیرید.
- صحبت کردن و تعامل با کودک: برقراری ارتباط فعال و صحبت کردن با کودک می‌تواند به رشد مهارت‌های زبانی او کمک کند. انجام بازی، داستان گفتن و سوال پرسیدن می‌تواند باعث شود کودک سریعتر زبان باز کند.
- ارزیابی شنوایی: اگر علت اصلی تاخیر در رشد زبان، مشکل شنوایی باشد، بسیار مهم است که کودک مورد ارزیابی شنوایی قرار گیرد. اگر مشکل شنوایی وجود داشته باشد، ممکن است استفاده از سمعک ضروری شود تا کودک سریعتر به یادگیری عادی مهارت‌های گفتاری بازگردد.
- محیط حمایتی: فراهم کردن یک محیط امن و حمایتی برای رشد زبانی کودک بسیار مهم است. وقت گذاشتن برای او، گوش دادن به او و دور کردن استرس‌ها می‌تواند به رشد مهارت‌های گفتاری کودک کمک کند.
- استفاده از تمرینات ویژه گفتاردرمانی: در آخر و مهمتر از همه، شرکت در جلسات گفتاردرمانی باید جدی گرفته شود. گفتاردرمانی می‌تواند به میزان قابل توجهی به کودکان مبتلا به تاخیر در رشد زبانی کمک کند. این تکنیک‌ها شامل فعالیت‌ها، تمرین‌ها و بازی‌هایی است که به طور خاص برای بهبود مهارت‌های گفتاری کودک طراحی شده‌اند. یکی از موثرترین روش‌های این درمان، استفاده از خدمات گفتار درمانی در منزل است.
راه‌های طلایی برای باز شدن زبان کودک
بعضی روش‌ها و تمرینات وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را در خانه نیز انجام دهید و به کمک آن‌ها ذهن کودک خود را برای حرف زدن و استفاده صحیح از کلمات تحریک کنید. بعضی از این روش‌ها شامل موارد زیر است.
۱- بازخورد شنیداری
بازخورد شنیداری به کودک این امکان را می‌دهد که صدا و گفتار خود را بشنود. می‌توانید صدای کودک را ضبط کنید و مجددا برای او پخش نمایید. ذهن کودک با شنیدن صدای خود حساس می‌شود و به این ترتیب می‌تواند گفتار خود را ارزیابی کرده و بهبود بخشد.
۲- بلند خوانی
خواندن منظم کتاب با صدای بلند برای کودک یک روش موثر برای بهبود مهارت‌های زبانی او است. والدین می‌توانند با انتخاب کتاب‌هایی که توجه کودک را به خود جلب می‌کنند (مانند کتاب شعر کودک)، یک فعالیت سرگرم‌کننده و موثر را انجام دهند.
۳- بازی‌های شامل حرف زدن
والدین می‌توانند مهارت‌های زبانی کودک را با انجام بازی‌های دارای مکالمه تقویت کنند. به عنوان مثال، فعالیت‌هایی مانند کلاغ‌پر، خاله‌بازی، شعرخوانی و… می‌توانند مفید باشند.
۴- گفتگوی روزانه
والدین می‌توانند با گفتگوی مکرر با کودک، او را برای حرف زدن تحریک کنند. به عنوان مثال، برقراری ارتباط با کودک در حین آشپزی یا خرید می‌تواند رشد زبان را تقویت نماید. از او سوال بپرسید و او را تشویق کنید ولو با کلمات کوتاه به شما پاسخ دهد.
۵- تمرین حرکت لب
به کودک، کارت‌هایی با تصاویر مختلف صورت (گریه، خنده، عصبانی، غمگین و…) نشان دهید و از او بخواهید آن‌ها را تقلید کند؛ یا مثلا روبروی کودک بنشینید و در مورد خنده، عصبانیت، پوزخند زدن، بوسیدن، عطسه کردن و… صحبت کنید و از او بخواهید که آن‌ها را بازی کند.
۶- تمرینات دهان و دندان
حرکات مختلف زبان، لب و فک را انجام دهید و از کودک بخواهید آن‌ها را تقلید کند. باز و بسته کردن کامل دهان، چرخاندن زبان، تنفس عمیق، پف کردن گونه‌ها، لیسیدن بستنی، باد کردن بادکنک و… از این موارد هستند.
جمع بندی: دریافت خدمات گفتاردرمانی در منزل
کودکان معمولا در کلینیک‌های درمانی احساس اضطراب می‌کنند و همین ممکن است باعث شود که احساس خوبی به جلسات گفتاردرمانی نداشته باشند. به علاوه مواردی مانند رفت‌وآمد در ترافیک، شلوغی کلینیک و منتظر ماندن در نوبت ویزیت و… از مواردی است که می‌تواند کودک و والدین را اذیت کند. به همین دلیل، معمولا استفاده از خدمات گفتاردرمانی در منزل نتایح بهتری به همراه دارد؛ زیرا کودک در محیط خانه احساس امنیت و آرامش بیشتری دارد و همکاری موثرتری با درمانگر خود خواهد داشت.
استفاده از خدمات توانبخشی در منزل توان هاب یکی از بهترین انتخاب‌هایی است که می‌توانید در تهران و حومه داشته باشید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره به سایت توان هاب مراجعه نمایید.
source