فیستول مقعد ضایعاتی هستند که به صورت روزنه‌ای در کانال مقعد و انتهای دیگر آن معمولا در سطح پوست پری مقعد ظاهر می‌شوند. در اکثر موارد چرک و خون از این سوراخ کوچک نشت می‌کند. فیستول مقعدی اغلب بر اثر عفونت در ناحیه مقعدی یا برخی بیماری‌های التهابی روده ایجاد می‌شود. اکثر فیستول‌ها معمولا قسمت داخلی کانال مقعد را به پرینه متصل می‌کنند.

فیستول ها بر اساس محل قرارگیری و ارتباط با عضلات اسفنکتر طبقه بندی می شوند. 5 نوع فیستول مقعدی وجود دارد، اما شایع ترین آنها عبارتند از: فیستول سطحی، بین اسفنکتریک و ترانس اسفنکتریک.

آبسه چیست؟

آبسه مقعدی حفره‌ای آلوده و پر از چرک در نزدیکی مقعد یا راست روده است. در نیمی از بیماران مبتلا به آبسه، فیستول مقعدی رخ می‌دهد که تونلی زیر پوست است که غدد عفونی را به آبسه متصل می کند.

آبسه می‌تواند دردناک باشد و بطور کلی تخلیه عفونت با برش و جراحی توصیه می‌شود. 

علائم و عوامل خطر آبسه و فیستول مقعدی چیست؟

علائمی که نشان می‌دهد ممکن است آبسه مقعدی یا فیستول داشته باشید عبارتند از:

• درد رکتوم
• تورم رکتوم
• قرمزی در ناحیه مقعد
• تب
• خونریزی از رکتوم

در فیستول این علائم در هنگام اجابت مزاج افزایش می‌یابد. فیستول همچنین می‌تواند با نشت‌های سروزی و چرکی از طریق سوراخ خارجی نزدیک مقعد ظاهر شود و باعث خستگی، درد لگن و تب شود.

آبسه مقعد عموماً در اثر نوعی عفونت یا آسیب به ناحیه مقعد ایجاد می‌شود و تجربه موارد زیر می‌تواند نشان دهنده آبسه مقعدی باشد:

• غدد مقعدی آلوده یا مسدود شده است
• شقاق مقعد
• بیماری‌های مقاربتی

عوامل خطر ایجاد آبسه مقعدی عبارتند از:

• بیماری کرون
• کولیت زخمی
• دیورتیکولیت
• دیابت
• رابطه مقعدی

آبسه و فیستول مقعد چگونه درمان می‌شود؟

آبسه‌های کوچک و سطحی را می‌توان توسط جراح کولورکتال در مطب و تنها با استفاده از بی حس کننده موضعی تخلیه کرد. موارد بزرگتر ممکن است نیاز به اقامت کوتاه مدت در بیمارستان داشته باشند. گزینه‌های عمل جراحی فیستول عبارتند از:

• برش و تخلیه آبسه: اگر آبسه کوچک باشد پزشک می‌تواند آبسه را در مطب خود با استفاده از یک بی‌حس‌کننده موضعی و یک اسکالپل تخلیه کند. برای این کار پزشک برشی در آبسه ایجاد می‌کند تا چرک و مایع خارج شوند.
• جراحی آبسه: اگر آبسه بزرگ باشد نیاز به عمل جراحی و ایجاد برش برای تخلیه عمقی آبسه است.
• عمل لیزر فیستول: عمل سرپایی فیستول با لیزر در حال حاضر بهترین جایگزین جراحی های سخت ایت عارضه است. قطعا بیهوشی و عمل های پر ریسک که دوران نقاهت طولانی دارند برای بیماران خوشایند نیست و به همین دلیل بسیاری از مبتلایان روش لیزر را انتخاب می کنند.
• فیستولوتومی: روش پرکاربرد عمل فیستول است که در اغلب موارد از آن استفاده می‌شود. در این روش جراحی برش باز در تمام طول بیماری زده می‌شود تا بیماری از داخل به بیرون شروع به ترمیم نماید.
• فلپ پیشرفته اندوآنال: در این روش با کمک گرفتن از بافت های بدن مانند قسمتی از روده، فیستول را ترمیم می‌کنند. این روش اغلب برای بیماری‌های پیچیده تر و یا افراد در معرض خطر بی‌اختیاری مقعدی کاربرد دارد. 
• فیستولکتومی: برداشتن کامل کانال و مسیر فیستول است.
• فیستول پلاگین: پلاگین بیولوژیکی بافت انسانی است که معمولاً از روده گرفته می‌شود. .پلاگین مخروطی شکل است که به سوراخ داخلی عارضه بخیه می‌شود، تا بافت جدید در اطراف آن رشد نماید. میزان موفقیت این عمل فیستول 80% گزارش شده است.

آیا جراحی فیستول و آبسه عوارضی دارد؟

در زیر مهم‌ترین پیامدهای منفی جراحی فیستول یا عوارض جانبی عمل فیستول آورده شده است:

• بی اختیاری روده‌ها: عضلات اسفنکتر مقعد ممکن است در نتیجه جراحی فیستول مقعد آسیب ببینند. این عضلات اسفنکتر اطراف مقعد سفت می‌شوند تا حرکات روده را کنترل کنند. وقتی ماهیچه‌ها آسیب می‌بینند، قدرت آنها مختل می‌شود و بی اختیاری اتفاق می‌افتد.
• عفونت: خطر عفونت همیشه در هر جراحی وجود دارد، اما در عمل فیستول به دلیل حساسیت ناحیه احتمال آن بیشتر است.
• عود فیستول: عود فیستول یک واقعیت پذیرفته شده در جراحی مدرن است. خصوصا در فیستول‌های مقعدی بالا و فیستول‌های پیچیده با چندین مسیر. 

تشخیص دقیق بیماری

پزشکان معمولا با گرفتن شرح حال کامل پزشکی و انجام معاینه فیزیکی از ناحیه مقعد شروع می‌کنند. ممکن است آزمایش‌های بیشتری انجام دهیم، از جمله:

• معاینه دیجیتال رکتوم، که در آن پزشک یک انگشت روغن کاری شده و دستکش دار را وارد راست روده می‌کند تا هرگونه ناهنجاری را احساس کند.
• پروکتوسکوپی، که از یک لوله نازک برای مشاهده داخل مقعد و راست روده استفاده می‌کند. گاهی اوقات می‌توان از آن برای برداشتن نمونه‌های بافتی نیز استفاده کرد.
• سونوگرافی
• توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

تفاوت آبسه و فیستول مقعد چیست؟

اغلب، آبسه و فیستول پری آنال دو مرحله متفاوت از یک بیماری هستند. آبسه مرحله حاد عفونت است که از غدد کانال مقعد شروع می‌شود. فیستول در عوض فرآیند عفونی است که مزمن می‌شود و اغلب 4-6 هفته پس از تخلیه چرک ایجاد می‌شود.

بنابراین، شروع فیستول مقعدی با عوامل مشابهی منعکس می‌شود که می‌تواند باعث شروع آبسه مقعدی شود، از جمله:

• اختلالات التهابی روده
• سیستم ایمنی ضعیف شده
• زخم مقعد
• بیماری های مقاربتی
• عوارض بعد از عمل
• سرطان رکتوم
• این اختلال همچنین می‌تواند از یک شقاق مقعدی ناشی شود که به دلیل عدم درمان عفونی شده و به فیستول تبدیل می‌شود.

پیشگیری و کنترل فیستول و آبسه

اصلاحات سبک زندگی شاید به پیشگیری از فیستول و آبسه مقعدی کمک کند. این شامل رژیم، دارو و درمان خانگی فیستول مقعدی است.

رژیم غذایی فیستول مقعدی:

• غذاهای غنی از فیبر برای فیستول، مانند غلات، میوه‌ها، سبزیجات و نان غلات کامل، دفع مدفوع را آسان می‌کند.
• نوشیدن آب و مایعات زیاد باعث هیدراته نگه داشتن بیمار می‌شود و از سفت شدن مدفوع جلوگیری می کند.
• مصرف مکمل های فیبر مانند ایسپاگولا، متیل سلولز، سبوس یا استرکولیا به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
• از مصرف زیاد الکل و کافئین خودداری کنید.

داروی فیستول مقعدی:

• داروهای OTC (بدون نسخه) مانند پمادهای موضعی با مسکن‌ها و کورتیکواستروئیدها و آنتی بیوتیک‌ها برای درمان علائم فیستول مقعدی استفاده می‌شوند.
• از مصرف مسکن‌هایی که ممکن است باعث یبوست شوند خودداری کنید.
• مصرف نرم کننده مدفوع یا ملین حجیم در صورت نیاز.

درمان خانگی فیستول مقعدی:

• 3 تا 4 بار در روز ناحیه مقعد را در آب گرم خیس کنید.
• یک حمام سیتز (حمام گرم یا کم عمق) یک بار در روز اثر صاف کنندگی در نزدیکی محل مقعد دارد و باعث بهبودی می‌شود.
• استفاده از پانسمان در محل زخم که درن را جمع می‌کند و همچنین بیمار باید بهداشت را رعایت کرده و پانسمان ها را مرتباً تعویض کند.
• وزن مناسبی داشته باشید و تمرینات منظمی را برای تسکین انجام دهید.

منبع: 

https://clinicdarman.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA/%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84/

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.