افرادی که دارای فشارخون پایین هستند نگران نباشند چرا که افت فشار خون قابل درمان و کنترل است اما اگر در درمان نشود باعث تضعیف قلب، علائم خواب آلودگی، ضعف، سرگیجه، خستگی مزمن و حتی غش می شود. در ادامه با انواع و دلایل فشار خون پایین و همچنین علائم فشار خون پایین آشنا شوید. خواندن این مطلب به همه توصیه می شود.

فشار خون پایین چیست؟

فشارخون پایین یا هایپوتانسیون (به انگلیسی: Hypotension) یا کم فشاری خون یا افت فشارخون به معنی کم بودن فشارخون در رگها است. بدین معنا که خون به دیواره رگها فشار کمتری را وارد می‌کند و هرچه این فشار کمتر باشد، فشار خون فرد پایین‌تر است.

زمانی که فرد در سلامت کامل باشد فشار خون او عددی بین 60/90 و 80/120 است. زمانی که فشار خون پایین در فرد با علائم مشخصی همراه نباشد هیچ جای نگرانی نسبت به این مسئله وجود نخواهد داشت و نیازی به درمان هایپوتنشن نیست، اما در برخی از موارد فشار خون پایین به ویژه در افراد مسن از یک اختلال زمینه‌ای نشات گرفته و ممکن است منجر به عدم خونرسانی کافی به قلب، مغز و دیگر اندام‌های حیاتی بدن شود.

فشارخون پایین معمولا با فشارخون سیستولیک کمتر از 90 یا فشارخون دیاستولیک کمتر از 60 شناخته می‌شود.

 فشار خون (Blood pressure) یعنی مقدار فشاری که خون در حین پمپاژ شدن توسط قلب، به جداره رگ ها وارد می کند. فشارخون معمولا بر مبنای دو عدد سنجیده می شود؛ فشار خون انقباضی که حداکثر فشار خون است و فشارخون انبساطی که حداقل میزان فشارخون است.

• فشار خون انقباضی (Systolic): عدد اول یا همان بالاترین عدد در سنجش میزان فشار خون است. این عدد در واقع مقدار فشاری است که قلب در زمان تپش و رساندن خون به اندام های بدن ایجاد می کند.
• فشارخون انبساطی (Diastolic): فشار انبساطی، کم ترین مقدار فشار خون است و به مقدار فشار خون در هنگام استراحت قلب اشاره دارد.

فشار خون نرمال چند است؟

در حالت طبیعی، میزان فشارخون باید کمتر از 120 روی 80 میلی متر جیوه باشد. در اصطلاح رایج به این مقدار فشار خون ” 12 روی 8” گفته می شود. عدد 12، فشار خون انقباضی و عدد 8، فشار خون انبساطی است.

حداکثر و حداقل فشار خون انسان در حالت طبیعی، به ترتیب 90 و 60 میلی متر جیوه است. اگر یکی از این دو عدد شما از مقدار گفته شده کمتر باشد فشار خون تان پایین است. به عبارت دیگر اگر فشار خون انقباضی شما ، 115 میلی‌متر جیوه ( یعنی فشار 11/5) و فشار خون انبساطی تان 50 میلی‌متر جیوه (یعنی عدد 5) باشد فشار خون شما در حال حاضر کمتر از حد طبیعی است.

کاهش ناگهانی فشارخون حتی اگر در حد کاهش 20 میلی متر جیوه باشد ممکن است خطرناک باشد. یعنی اگر به عنوان مثال فشار خون شما ناگهان از 110 میلی متر جیوه به 90 میلی متر برسد خطرناک است. در این حالت، فرد دچار سرگیجه و حتی غش می شود چون مغز دیگر نمی تواند به اندازه‌ی کافی، خون دریافت کند.

فشار خون پایین چند است؟

پایین بودن فشار خون و یا کم فشاری خون را می توان با قرائت فشار کمتر از 90 میلی متر جیوه روی 60 میلی متر جیوه تعیین کرد. با این حال اکثر پزشکان فشار خون پایین را در صورتی به عنوان یک مشکل توصیف می کنند که فرد علائم فشارخون پایین را داشته باشد.

اگر این علائم وجود نداشته باشد، فشارخون پایین موجب نگرانی نیست. با این حال زمانی که کم فشاری خون این علائم را بوجود آورد، می تواند نشانه این باشد که خون کافی به اندام ها نمی رسد.

دلایل پایین آمدن فشار خون

پایین آمدن فشار خون می توانید به دلیل یکی از موارد زیر باشد:

• بارداری؛
• از دست دادن آب بدن که ناشی از تهوع، استفراغ، اسهال یا ورزش است.
• خون ریزی (چه در حد متوسط، چه شدید)؛
• مشکلات مربوط به غدد درون ریز؛
• التهاب اندام ها؛
• بیماری های قلبی که باعث ضعیف شدن ماهیچه ها، عضلات، ضربان قلب و همچنین لخته شدن خون در قلب می شود.
• داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا، افسردگی و همچنین مصرف قرص های کلسیم؛
• کمبود ویتامین B12؛
• نارسایی قلبی عروقی؛
• مصرف الکل و مواد مخدر؛

اگر افت فشار خون شما، به علت بیماری قلبی باشد، ممکن است با احساس درد در قفسه سینه و یا حتی حمله قلبی مشخص شود.

داروهایی که ممکن است سبب بروز فشار خون پایین شوند

• داروهای مدر، مثل هیدروکلروتیازید (hydrochlorothiazide) که به گروه مدرهای تیازیدی تعلق دارند، فروزماید (furosemide) یا لازیکس باعث افرزایش دفع کلسیم و پتاسیم می شود
• داروهای آلفا بلاکر مثل پرازوسین (prazosin) و لابیتالول (labetalol)
• داروهای بتا بلاکر مثل آتنولول (atenolol) با نام تجاری تنورمین و پروپانولول (propranolol) با نام تجاری ایندرال (Inderal) و داروی تیمولول (timolol)
• داروهایی که برای بیماری پارکینسون تجویز می شود، مثل پرامیپکسول (pramipexole) یا میراپکس (Mirapex) و نیز تمام داروهای حاوی لوودپا (levodopa)
• داروهای ضد افسردگی که حاوی دوگزوپین (doxepin)، ایمپرامین (imipramine)، پروتریپتیلین (protriptyline) و ترامپیرامین (trimipramine) باشند
• داروی سیلدنافیل (Sildenafil)، این دارو و ترکیبات شبیه به این نوع داروها در ترکیب با داروهای قلبی نیترو گلیسیرینی که گشادکننده عروق هستند باعث کاهش فشار خون می شوند.

نشانه های پایین بودن فشار خون

برخی از افراد مبتلا به فشار خون پایین هیچ علامتی ندارند. در این افراد، فشار خون پایین به طور کلی خطرناک یا باعث نگرانی نیست. با این حال حتی نشان دادن یک یا دو نشانه از نشانه های زیر می تواند بروز یک مشکل را نشان دهد. فشار خون پایین می تواند موارد زیر را ایجاد کند:

• سرگیجه؛
• غش کردن؛
• ناتوانی در تمرکز؛
• تاری دید؛
• حالت تهوع؛
• خستگی؛
• گیجی، به خصوص هنگام ایستادن یا نشستن؛
• تاری دید؛
• تشنگی غیرعادی؛
• رنگ پریدگی یا سردی دست و پا؛
• تنفس سریع یا سطحی؛

فشار خون پایین یا افت فشار خون یک کاهش ناگهانی جریان خون به اندام های بدن است که باعث بروز علائم شوک می شود.

پایین بودن فشار خون ممکن است منجر به شوک شود. شوک یک عارضه جدی پزشکی است که ناشی از کاهش جریان خون در سراسر بدن می شود. این امر می تواند به اعضای بدن، در سطح سلولی آسیب برساند.

علائم شوک عبارتند از:

• تنفس سریع و کوتاه؛
• پوست رنگ پریده؛
• سردرگمی یا بی نظمی؛
• ضربان قلب سریع؛
• پالس ضعیف؛

فردی که علائم شوک را تجربه می کند نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.

فشار خون پایین در بارداری

داشتن فشار خون پایین در دوران بارداری بسیار شایع است. اغلب اوقات فشار خون پایین مشکلات عمده ای ایجاد نمی کند و بعد از تولد نوزاد سطح فشار خون به حد نرمال می رسد. در برخی موارد، فشار خون پایین می تواند برای مادر و نوزاد بسیار خطرناک باشد.

درمان فشار خون پایین در بارداری

به طور کلی شما برای فشار خون پایین در دوران بارداری نیازی به درمان ندارید. پزشکان معمولا دارو را برای زنان باردار توصیه نمی کنند مگر اینکه علائم جدی داشته باشند یا عوارض احتمالی وجود داشته باشد. احتمال دارد فشار خون شما در طول سه ماهه سوم افزایش یابد.

پیشگیری از افت فشار خون

در ادامه نکات کاربردی برای پیشگیری از افت فشار خون را بشناسید:

• از یک رژیم غذایی، با نمک نسبتا بالا استفاده کنید.
• مایعات زیادی بنوشید.
• هنگامی که آب و هوا گرم است، بدن خود را هیدراته نگهدارید.
• برای ترویج جریان خون، بطور منظم ورزش کنید.
• هنگامی که می خوابید، سر خود را بالاتر قرار دهید.
• اجسام سنگین بلند نکنید.
• برای مدت طولانی از آب گرم استفاده نکنید.
• وعده های غذایی کوچتر ، در دفعات بیشتر داشته باشید.

فرد مبتلا به کم فشاری خون باید این موارد را رعایت کند

• بلند نکردن اجسام سنگین؛
• خود داری از ایستادن به مدت طولانی؛
• بالا بردن سر هنگام خواب؛
• اجتناب از تماس طولانی مدت با آب گرم؛
• هنگام ورزش یا در روزهای گرم مایعات بیشتری مصرف کند.

مواد غذایی مضر برای فشار خون پایین

در زمانی که متوجه شدید فشار خون شما پایین آمده، به هیچ وجه از این مواد غذایی مصرف نکنید:

• سیب زمینی؛
• پاستا؛
• برنج سفید؛
• نان سفید؛
• الکل؛
• قند؛
• کیک و شکلات؛

مواد غذایی مفید برای فشار خون پایین

در زمانی که دچار افت فشار خون شدید، می توانید از این موارد برای بالابردن فشار خون استفاده کنید:

• قهوه؛
• چای سبز؛
• جینسینگ؛
• شیرین بیان؛
• آب؛
• نمک؛
• پروتئین؛

کنترل فشار خون پایین

وقتی فشار خون پایین بیاید جریان خون به اندازه کافی به قلب، مغز و اندام های حیاتی بدن ارسال نمی شود. اما نباید نگران باشد زیرا با رعایت چند نکته می تواند فشار خون خود را کنترل کنید.

چند نکته مهم برای کنترل فشار خون عبارتند از:

• مصرف یک رژیم غذایی متعادل؛
• آبرسانی بدن؛
• اجتناب از گرمازدگی؛
• اجتناب از نوشیدن الکل؛
• استراحت کردن؛
• شناسایی علائم هشدار دهنده: شایع ترین علامت فشار خون پایین تهوع و ضعف است.
• مصرف سدیم؛

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

تجربه کردن هر یک از علائم فشار خون پایین ممکن است یک وضعیت اساسی را نشان دهد که نیازمند توجه و مراقبت پزشکی است. هر کسی که علائم و شواهد شوک را تجربه می کند باید به دنبال مراقبتهای فوری پزشکی باشد چون شوک یک مورد اورژانسی تهدید کننده زندگی است.

سخن پایانی

بر خلاف فشارخون بالا که با بسیاری از مشکلات بالقوه بهداشتی همراه است، پایین بودن فشار خون اغلب به عنوان شاخص خوب سلامتی در نظر گرفته می شود.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.