اگزالات چیست و چطور به سنگ کلیه تبدیل می‌شود؟ رژیم غذایی با اگزالات پایین چیست؟ سنگ کلیه کلسیم اگزالات چطور تشکیل می‌شود؟ برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلسیم اگزالات چه کارهایی باید انجام شود؟ اگزالات؛ عامل ایجاد درد و سنگ کلیه است. اگر می‌خواهید از سنگ کلیه در امان باشید باید اگزالات کمتری مصرف کنید.
رژیم غذایی کم اگزالات برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه بهترین گزینه برای شما است. در این مطلب از زوم لایف هرآنچه که باید درباره اگزالات، سنگ کلیه کلسیم اگزالات و رژیم غذایی کم اگزالات بدانید را توضیح داده‌ایم، امیدواریم که تا پایان بخوانید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
اگزالات چیست؟
اگزالات، ترکیبات آلی موجود در برخی مواد غذایی، از جمله گیاهان سالم مانند اسفناج و سیب زمینی شیرین می‌باشد. با این حال، اگزالات به راحتی به برخی مواد معدنی از جمله کلسیم متصل می‌شود. کریستال‌های اگزالات کلسیم منشأ اصلی تشکیل سنگ کلیه هستند. (+)
اگزالات، مولکول‌هایی هستند که به صورت طبیعی و به میزان زیادی در گیاهان و بدن انسان‌ها به وجود می‌آیند. این مولکول، ماده‌ی غذایی ضروری به شمار نرفته و مصرف بیش از اندازه‌ی آن می‌تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود. بدن از غذا برای تولید انرژی استفاده می‌کند. اگزالات در گیاهان با چسبیدن به کلسیم، کلسیم اضافی را دفع می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از غذاهای با اگزالات بالا جزو گیاهان هستند.
بدن چگونه اگزالات را دفع می‌کند؟
زمانی که ما غذای حاوی اگزالات می‌خوریم، این ماده در دستگاه گوارش حرکت کرده و از طریق ادرار دفع می‌شود. هنگامی که اگزالات در روده حرکت می‌کند، می‌تواند به کلسیم چسبیده و با ادرار دفع شود. البته هر چه میزان اگزالات بیشتری به کلیه وارد شود، می‌تواند منجر به سنگ کلیه شود.
سنگ‌های کلیه‌ی اگزالات کلسیم، رایج‌ترین نوع سنگ کلیه است. هرچه سطح اگزالات‌تان بالاتر باشد، احتمال به وجود آمدن این سنگ‌های کلیه بیشتر خواهد بود.
چه چیزی می‌تواند اگزالات را کاهش دهد؟
نوشیدن مایعات کافی در طول روز می‌تواند موجب شفاف‌تر بودن سنگ‌های کلیه شده و یا حتی از شکل گیری آن‌ها نیز جلوگیری کند. بهتر است مایعات مصرفی‌تان را در طول ساعات روز پخش کنید و از آب به جای مایعات دیگر استفاده کنید.
از مصرف بیش از اندازه‌ی پروتئین انسانی پرهیز کنید، زیرا می‌تواند باعث شکل‌گیری سنگ کلیه شود.
مصرف کافی کلسیم نیز سودمند است. مصرف مقدار کمی کلسیم می‌تواند میزان اگزالاتی را که به کلیه وارد می‌شود، افزایش داده و در نهایت موجب افزایش ریسک شکل‌گیری سنگ کلیه شود.
کاهش میزان نمک مصرفی نیز می‌تواند احتمال شکل گیری سنگ کلیه را کاهش دهد. رژیم‌هایی با نمک بالا موجب دفع کلسیم بیشتر از طریق ادرار می‌شوند. هرچه کلسیم و اگزالات بیشتری در کلیه وجود داشته باشد، احتمال شکل گیری سنگ کلیه بالاتر خواهد بود.
رژیم غذایی با اگزالات پایین چیست؟
هرچند، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد هنگامی که غذایی با اگزالات بالا می‌خورید، افزایش میزان مصرف غذاهای با کلسیم بالا، رویکرد بهتری نسبت به حذف اگزالات از رژیم غذایی است. زیرا اگزالات و کلسیم هنگام هضم غذا و پیش از رسیدن به کلیه به یکدیگر چسبیده و احتمال شکل گیری سنگ کلیه کمتر خواهد بود.
اگر درمعرض خطر بالای ابتلا به سنگ کلیه هستید، کاهش میزان اگزالات مصرفی می‌تواند در کاهش این ریسک موثر باشد.
مصرف غذاهای با کلسیم بالا
هنگامی که غذاهای با اگزالات بالا می‌خورید، افزایش میزان کلسیم مصرفی می‌تواند به کاهش سطح اگزالات در ادرار کمک کند. محصولات لبنی با کلسیم بالا مانند شیر، ماست و پنیر را انتخاب کنید.
چه غذاهایی را باید مصرف کنیم؟
غذاهای زیر را که مقدار کم و متوسط اگزالات دارند، در رژیم غذایی خود قرار دهید.
دانه‌ها:
- غلات پخته شده و خشک بدون سبوس
- برنج سفید
- نان سفید، ذرت، شیرینی (اگزالات متوسط)
- برنج قهوه‌ای، ماکارونی (اگزالات متوسط)
میوههایی که میزان کلسیم مطلوبی دارند عبارتند از:
- سیب، موز، انگور
- گریپ فروت
- هلو، شلیل، زردآلو و گلابی
- پاپایا و توت فرنگی
- خربزه و آناناس
- تمشک، زغال اخته، انبه و آلو (اگزالات متوسط)
سبزیجاتی که میزان کلسیم مطلوبی دارند عبارتند از:
- جوانه کنگر فرنگی، مارچوبه و جوانه بروکسل
- کلم بروکلی و گل کلم
- شاهی، بامیه، کلم پیچ
- کاسنی فرنگی، کلم و کاهو
- خیار و کدو سبز
- قارچ، پیاز و فلفل
- سیب‌زمینی و ذرت
- هویج، کرفس و لوبیا سبز (اگزالات متوسط)
- جعفری، کدو زرد تابستانی، گوجه فرنگی و شلغم (اگزالات متوسط)
حبوباتی که میزان کلسیم مطلوبی دارند عبارتند از:
- لوبیا قرمز
- نخود فرنگی
- لوبیای پخته
- لوبیای چشم بلبلی
لبنیات:
- پنیر
- شیر و کره
- ماست
غذاهای پروتئین:
- ماهی، مرغ و بوقلمون
- گوشت (اگزالات متوسط)
- سوسیس و ژامبون (اگزالات متوسط)
ماهی‌هایی که کلسیم بالایی دارند عبارتند از:
- ساردین تیغ‌دار
- سالمون
نوشیدنی و دسر:
- قهوه
- چای سبز
- لیموناد یا لیموترش بدون ویتامین C
دسرها:
- کوکی‌ها، کیک‌ها و بستنی‌ها
- پودینگ بدون شکلات
چه غذاهایی را باید محدود کنیم؟
برای اینکه بتوانید اگزالات کمتری مصرف کنید، باید مواد غذایی که اگزالات بالایی دارند را بشناسید. در ادامه با انواع مواد غذایی که بیشترین اگزالات را دارند، آشنا شوید.
دانه‌ها:
- سبوس گندم، جوانه گندم و جو
- غلات و غلات سبوس
- آرد ذرت سفید و آرد گندم سیاه
- نان گندم کامل
میوههایی که اگزالات بالایی دارند عبارتند از:
- توت‌ها
- کیوی
- انجیر
- انگور قرمز
- زردآلو خشک
- ریواس
سبزیجاتی که اگزالات بالایی دارند عبارتند از:
به منظور کاهش میزان اگزالات مصرفی از موارد زیر پرهیز کنید:
- بادام
- بادام هندی
- بادام زمینی
- محصولات حاوی سبوس
حبوباتی که اگزالات بالایی دارند عبارتند از:
- غلات صبحانه
- دانه‌ی گندم
- کینوآ
دسرها و نوشیدنی‌ها:
غذاهای پروتئینی:
- کره و آجیل (بادام زمینی، بادام، فندق)
- سویا
غذاهای دیگر:
- دانه کنجد
- رب گوجه فرنگی
سوالات متداول درباره اگزالات و سنگ کلیه
در ادامه سوالاتی متداولی که درباره اگزالات و همچنین سنگ کلیه وجود دارد را بررسی کرده‌ایم:
آیا نوشیدن شیر می تواند ریسک ایجاد سنگ کلیه را بالا ببرد؟
خیر. این یک باور غلط در بین افراد است که ورودی بالای کلسیم می‌تواند ریسک شکل گیری سنگ‌ها در کلیه را بالا ببرد. سنگ‌های کلیه کلسیم اگزالات از جمله شایع‌ترین موارد در بیماران هستند. البته هنوز مشخص نیست که آیا مصرف کلسیم خوراکی یا به شکل مکمل تفاوتی برای افراد ایجاد می‌کند یا خیر. در این زمینه باید منتظر نتایج تحقیقات جدید باشیم.
میزان اگزالات چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
ممکن است فهرست‌هایی که میزان اگزالات موجود در غذا را نشان می‌دهند، گیج کننده باشند. سطح اگزالات گزارش شده در غذاها می‌تواند بر اساس عوامل زیر متغیر باشد:
- زمان دروی (برداشت) خوراکی‌ها
- محل رشد آن‌ها
- نحوه‌ی اندازه گیری سطح اگزالات آن‌ها
چه چیزی باعث انباشته شدن اگزالات می‌شود؟
غذاهایی که سرشار از ویتامین C هستند، می‌توانند سطح اگزالات بدن را افزایش دهند؛ زیرا ویتامین C به اگزالات تبدیل می‌شود. میزان بالای 1000 میلی گرم در روز، سطح اگزالات را افزایش می‌دهد.
مصرف آنتی بیوتیک یا داشتن پیشینه‌ی بیماری گوارشی نیز میزان اگزالات بدن را افزایش می‌دهد. باکتری‌های مفید روده، اگزالات را از میان می‌برند و اگر سطح این باکتری‌ها پایین باشد، میزان اگزالات بیشتری جذب بدن می‌شود.
چگونه از تشکیل سنگ کلیه (کلسیم اگزالات) جلوگیری کنیم؟
به منظور کاهش ریسک تشکیل سنگ کلسیم اگزالات در کلیه، غذایی با کلسیم بالا را به وعده‌ی غذایی با اگزالات بالا اضافه کنید. به یاد داشته باشید که باید یک غذای با اگزالات بالا را همراه غذایی با کلسیم بالا مصرف کنید و سپس مواد مغذی آن‌ها را به طور جداگانه در نظر بگیرید. ممکن است برخی از غذاها کلسیم و اگزالالت بالایی داشته باشند که بهتر است در آن صورت منبع کلسیم دومی را به غذایتان اضافه کنید.
برای مثال، اگر دانه‌ی گندم را به جوی دو سر اضافه می‌کنید، حتماً باید از شیر نیز استفاده کنید. اگر در حال پخت اسفناج هستید، آن را با پیتزا یا لازانیا ترکیب کنید. اگر می‌خواهید اسموتی توت‌ها را بخورید، کمی ماست یونانی معمولی به آن اضافه کنید تا تعادل حفظ شود.
توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
source