انسان به کمک پا می‌­تواند راه برود، بدود، بپرد و به طور کلی حرکت کند. این حرکت به کمک استخوان­‌ها و مفصل­‌های پا صورت می­‌گیرد. در صورتی که یکی از این قسمت­‌ها به خوبی کار نکند می­‌تواند منجر به آسیب و درد مداوم گردد و در این حالت ممکن است فرد نیازمند عمل فیوژن پا شود.

به طور کلی اجزای مچ پا، استخوان درشت نی، استخوان نازک نی و تالوس هستند. سطح انتهایی آن‌­ها را لایه‌­ای غضروفی می‌پوشاند. این لایه غضروفی سبب آسانی حرکت می­‌شود. در صورتی که این لایه غضروفی دچار سایش شود می­‌تواند سبب درد، ورم و مشکلات حرکتی شود. اگر این ساییدگی شدت یابد به گونه‌­ای که استفاده از دارو، فیزیوتراپی و سایر روش‌­های غیر تهاجمی موثر واقع نشود، نیاز به عمل جراحی ضروری است و در این حالت یکی از این عمل­ های جراحی عمل فیوژن پا می­‌باشد.

عمل فیوژن پا چیست؟

عمل فیوژن پا که به آن خشک کردن مفاصل نیز گفته می­‌شود جهت درمان استخوان‌­هایی که دچار آتروز مچ پا شده‌­اند استفاده می­‌شود. در حقیقت این عمل باعث می­‌شود که مفصلی که بین این استخوان­‌ها قرار دارد، سفت شود. از این روش برای درمان بیماری­‌های دیگری همانند صافی کف پا، بد شکلی شدید و همین طور آرتریت روماتوئید استفاده می­‌شود.

گزینش روشی که جهت انجام عمل فیوژن پا به کار می‌­رود به ناحیه‌­ای از پا که دچار آسیب است و همین طور شدت آسیب ورودی بر لایه غضروفی، میزان درد و تورم بستگی دارد. البته در همه روش‌­های انتخابی پزشکی که متخصص پا و مچ پا و یا فوق تخصص پا و مچ پا است غضروفی را که دچار تحلیل‌رفتگی است، بر می­دارد. برای محکم نگه داشتن استخوان‌­ها در وضعیت اصلاحی از ابزارهای جراحی استفاده می‌­نماید.

در این حالت رفته رفته استخوان­‌ها جوش می‌خورد و عملکرد پا بهبود می‌­یابد. هرچند پس از این عمل امکان حرکت دادن مچ پا از بیمار سلب می­‌شود ولی در عوض درد شدید بیمار تسکین پیدا می‌­کند. دقت داشته باشید در صورت بی توجهی در پیگیری و درمان ممکن است فرد مجبور به استفاده از پروتز مچ پا شود. بنابراین اقدامات درمانی به موقع اهمیت زیادی در کاهش درد مچ پا دارد.

اقدامات مراقبتی پیش عمل فیوژن مچ پا

با توجه به حساسیت­‌هایی که عمل فیوژن پا دارد، فردی که می­‌خواهد چنین عملی را انجام دهد می‌­بایست پیش از عمل همانند بعد از عمل مواردی را رعایت نماید:

• قبل از عمل می‌بایست از داروهایی که رقیق کننده خون هستند استفاده نشود. چرا که این موضوع می‌­تواند خطرات غیر قابل جبرانی داشته باشد و تهدیدی برای جان بیمار به حساب بیاید.
• پیش از انجام عمل حتما وسایل مورد نیاز پس از عمل مانند عصا، ویلچر و یا واکر را برای سهولت در حرکت آماده نماید.
• جهت کاهش عوارض عمل فیوژن پا پزشک معالج خود را از مصرف هر نوع دارو یا مکمل مصرفی مطلع نماید.
• از نیمه شب قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز نماید.

رعایت موارد فوق حائز اهمیت هستند چرا که عدم توجه نسبت به این عمل ممکن است منجر به استفاده از پروتز مچ پا در آینده شود.

چگونگی انجام عمل فیوژن مچ پا

مرحله اول

جهت انجام عمل فیوژن پا فرد بیمار در ابتدا یا به طور کامل بیهوش می­‌شود و یا تحت بی حسی موضعی قرار خواهد گرفت. بعد همان طور در بالا نیز بیان شد بخشی از سطح پوست برش می‌خورد تا راهی به بخش‌­های داخلی مفصل ایجاد شود. پس از آن لایه غضروفی موجود در سمت انتهایی استخوان­‌های مربوط به مفصل مچ پا برداشته می­‌شود.

مرحله دوم

در مرحله بعدی استخوان­‌ها با استفاده از پیچ و یا به کمک اکسترنال فیکساتور به هم متصل و در کنار هم قرار می­‌گیرند. با این کار به مرور زمان استخوان­‌ها جوش می‌­خورد. پس از عمل نیز به طور معمول پیچ از پا خارج نمی­‌شود جز در مواردی که مشکل خاصی بروز کند. البته در صورتی که به جای پیچ از اکسترنال فیکساتور استفاده شود، حتما باید آن را از پا خارج کرد. ضمنا این عمل لزوما به صورت عمل باز صورت نمی­‌گیرد و ممکن است به صورت بسته و با استفاده از آرتروسکوپ انجام شود.

مرحله سوم

در سمت پایانی عمل فیوژن پا، مچ پا بخیه و پانسمان می‌­شود. در نهایت برای بهبود محل زخم و جوش خوردن سریع‌­تر آن با توجه به نظر پزشک مدتی پا در آتل قرار خواهد گرفت.

توصیه‌ها

توجه داشته باشید که بعضی مواقع جهت اتصال پیچ به ناحیه مچ پا می‌­بایست از قطعه استخوانی کوچکی استفاده شود که این استخوان کوچک می­‌تواند از زیر زانوی بیمار یا پاشنه و یا لگن او برداشته شود. گاهی نیز استخوان­‌هایی که افراد دیگر اهدا کرده‌­اند به کار می‌رود. در صورتی که به هر دلیلی امکان استفاده از دو مورد فوق وجود نداشته باشد می‌­توان از استخوان مصنوعی استفاده کرد.

باید دقت داشته باشید که عمل فیوژن مچ پا برای همه افراد مناسب نیست. چرا که بعضی از افراد از جمله کسانی که استخوان‌­های سه گانه مچ پا در آن‌ها ضعیف است، یا مشکلات عصبی دارند، دچار عفونت هستند و یا عروق­شان باریک است ممکن است از این عمل جراحی اثر درمانی مناسبی دریافت نکنند و در روند درمان آن‌­ها اختلال ایجاد شود.

دوره نقاهت عمل فیوژن

معمولا پس از عمل جراحی درد مربوط به مچ پا که به دلیل جوش خوردن مفاصل وجود دارد پس از سه ماه برطرف می­‌شود. پس از شش ماه تا یکسال فرد آمادگی لازم جهت فعالیت و ورزش را باز می­‌یابد هر چند ورم پا تا یک سال هم ممکن است ادامه داشته باشد.

مراقبت‌­های پس از جراحی فیوژن پا

پس از عمل فیوژن پا، پای بیمار توسط پزشک آتل بندی و یا گچ گرفته می‌­شود. پس از آن بیمار باید به کمک  فیزیوتراپیست راه رفتن بدون تحمل وزن را آموزش ببیند. در صورتی که شرایط و احوال بیمار مناسب بود می‌­تواند از بیمارستان مرخص گردد. البته در صورت نیز برای او مسکن نیز تجویز می­‌شود. در هفته­‌های اول بهتر است که فرد پای خودش را بالاتر از سطح قلب نگه دارد تا تورم کمتر شود.

هم چنین تا حد امکان حرکت نکند و در صورت ضرورت وزن بدن را بر روی پایی که مورد جراحی قرار گرفت، نیندازد. مسکن نیز باید بر طبق دستور پزشک مصرف گردد. نکته مهم آن که مصرف دخانیات و داروهای ضد التهاب سبب تأخیر در جوش خوردن استخوان‌­ها می­‌شود. بنابراین از مصرف آن پرهیز شود. در بازه زمانی که پای فرد داخل آتل قرار دارد باید در زمان استحمام مراقب باشد که آتل و یا گچ خیس نشود.

۶ الی ۱۲ هفته پس از عمل

پس از شش هفته و همین طور بعد دوازده هفته پس از انجام عمل از بیمار رادیوگرافی می‌گیرند. تا بر طبق نتایج حاصل از شرایط بیمار، میزان وزن گذاری مناسب به بیمار توصیه شود. معمولا بعد از سپری شدن شش ماه از انجام عمل فرد به روال عادی زندگی و فعالیت خود باز می‌گردد. معمولا بیمار برای راه رفتن صحیح و کمک به رفع ورم و گرفتگی عضلات، تحت جلسات فیزیوتراپی قرار می‌گیرد و توان بخشی لازم به او باز می‌گردد. با توجه به وضعیتی که فرد دارد ممکن است پزشک تا مدتی به او اجازه حرکت ندهد که در این صورت می­‌بایست حتما طبق توصیه پزشک عمل نماید.

عوارض فیوژن مچ پا

بر طبق نظر پزشکان عمل فیوژن پا تا حدود نود درصد موفقیت آمیز و بدون عارضه است. اما در بعضی موارد احتمال خونریزی، عفونت محل برش، جوش نخوردن استخوان‌ها، ایجاد اسکارهای دردناک، لختگی خون، آسیب به عصب­‌های مجاور، ایجاد مشکل در مفصل­‌های اطراف، برجستگی فلزاتی که برای اتصال استخوان­‌ها به کار رفته نیز وجود دارد.

عفونت

البته احتمال ایجاد عفونت در حدود یک درصد است و به طور معمول با استفاده از آنتی‌بیوتیک مرتفع خواهد شد. در واقع مشکلات خطرناک ناشی از عفونت بسیار کم ایجاد می­‌شود و معمولا قابل درمان است. البته باید در نظر داشت که عفونت نباید دست کم گرفته شود؛ چرا که می‌­تواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد. بنابراین می­‌بایست درمان و پیگیری‌­های لازم انجام شود.

جوش نخوردن استخوان

ضمنا جوش نخوردن استخوان­‌ها نیز ممکن است دردی به همراه نداشته باشد و در این حالت احتمالا نیازی به درمان نیست. اما در مواردی نیز امکان نیاز به جراحی دیگری وجود دارد. بنابراین می‌­بایست طبق نظر پزشک عمل نمود. در مواردی که فلز مورد استفاده برجسته باشد، ممکن است استخوان جوش بخورد. در این حالت یا یک جراحی کوچک می­‌توان فلز مورد نظر را از بین برد. زمان ایجاد لختگی پس از جراحی، داروی رقیق کننده خون تجویز می­‌شود. البته احتمال ایجاد این مشکل کمتر از سه درصد است.

جمع بندی

در مطالب بالا در رابطه با عمل فیوژن پا که یکی از روش‌­های مناسب در درمان ساییدگی غضروف مربوط به مفصل مچ پا می‌­باشد، توضیحات لازم بیان شد. در این روش لایه غضروفی مربوط به استخوان­‌های سه گانه موجود در مچ پا تراش می­‌شود و به وسیله پیچ یا ابزارهای مناسب دیگر به هم وصل می­‌شوند.

با وجود اینکه فرد پس از انجام عمل دچار یک سری محدودیت­‌های حرکتی می­‌شود ولی درد موجود برای فرد به طور کامل رفع می­‌گردد. ضمنا از عوارض مربوط به این عمل می‌­توان عفونت، آسیب­‌های عصبی و مفصلی و غیره را نام برد که فرد در صورت روبرو شدن با چنین عوارضی باید به پزشک معالج خود مراجعه نماید.

دکتر فرشید مالکی بهترین فوق تخصص جراحی پا و مچ پا می باشد.

برای انجام ویزیت و مشاوره با بهترین متخصص جراحی پا و مچ پا از طریق شماره ۰۳۱۳۲۲۱۰۶۴۰ اقدام به تعیین نوبت نموده تا ویزیت شوید.