پوست حساس چه نوع پوستی است و چه ویژگی‌هایی دارد؟ از کجا بدانیم که پوست حساس داریم؟ علت حساس شدن پوست چیست؟ چطور از پوست حساس مراقبت کنیم؟ در ادامه درباره پوست حساس، مشکلاتی که ایجاد می‌کند و چند راه حل ساده برای این مشکلات توضیح داده‌ایم. اگر می‌خواهید درباره پوست حساس بیشتر بخوانید در ادامه با زوم لایف همراه باشید.

پوست حساس چیست؟

پوست حساس برای پوست‌هایی به کار می‌رود که به راحتی خشک می‌شوند، جوش می‌زنند و لک می‏‌شوند یا در واکنش به شرایط آب و هوایی و استفاده از محصولات خاص دچار خارش یا سوزش می‌شوند. این نوع پوست در برابر عوامل و تحریکات خارجی، به سرعت عکس‌العمل نشان می‌دهد، در برابر سرما و یا بعد از تماس با آب، قرمز می‌شود. همیشه حتی بعد از مصرف کرم‌های مرطوب کننده حالت کشیدگی، سوزش و درد دارد.

افزایش حساسیت به دلیل کاهش آستانه تحمل پوست است. هرچه پوست حساس‌‏تر باشد، آستانه تحمل آن پایین‏‌تر می‌‏آید.

کسانی که دارای پوست حساس هستند باید در انتخاب محصولات آرایشی بهداشتی دقت نمایند. اگر شما دارای پوست حساس هستید برای کاهش مشکلات پوست حساس خود ابتدا لازم است نوع پوست حساس خود را مشخص کنید.

انواع پوست‌های حساس

درست مانند پوست خشک و چرب که درجه‌بندی دارند، حساس بودن پوست نیز ممکن است کم، متوسط یا زیاد باشد.

انواع مختلف پوست‌های حساس عبارتند از:

• پوست‌های حساس مستعد به آکنه: برخی از پوست‌های حساس مستعد جوش هستند. یعنی بعد از استفاده از برخی از محصول‌های آرایشی و بهداشتی دچار جوش و آکنه می‌شوند. این افراد اغلب دارای پوستی چرب هستند اما برخی با وجود داشتن پوست خشک هم بعد از مصرف انواع کرم‌های آرایشی و بهداشتی جوش می‌زنند. هر دوی این گروه‌ها باید در انتخاب محصولات آرایشی بهداشتی یا کرم‌های مختلف دقت داشته باشند. در چنین مواردی از محصول‌هایی که فاقد چربی یا ضدجوش درج شده باشد، استفاده کنند.
• پوست‌های مستعد قرمزی یا روزاسه‌ای: پوست‌هایی که ناگهان گرگرفته و قرمز می‌شوند (مواردی همچون مواجهه با آفتاب، تغییر دما هنگام  زمستان، از منزل خارج شدن، استرس و هیجان، مصرف غذای های تند) اغلب در افراد بالای ۳۰ سال رخ می‌دهد. این افراد باید علاوه بر دوری از عوامل تشدید کننده از محصولات خوراکی یا کرم‌های حاوی مواد تشکیل دهنده ضدالتهاب استفاده کنند.
• پوست‌های حساس با احساس سوزش: برخی از افراد بدون ایجاد هرگونه التهاب و قرمزی در صورت، احساس سوزش و خارش دارند. به خصوص بعد از مصرف بعضی از کرم‌ها. همچنین احساس سوزش و خارش در مواجهه با عوامل محیطی نظیر باد، گرما و سرما. بهتر است این افراد از کرم‌هایی که حاوی اسیدلاکتیک (اسیدسالیسیلیک پروپیلن گلیکول دی متیل سولفوکساید) پرهیز کنند.
• پوست‌های حساس مستعد به آلرژی و اگزما: این دسته از افراد با استفاده از برخی از کرم‌های بهداشتی یا آرایشی دچار اگزما و سوزش می‌شوند. این افراد هنگام انتخاب از محصولاتی فاقد عطر و اسانس و حتما، آن‌ها را از گروه مواد ضد حساسیت زا (hypoallergenic) خریداری کنید.

چطور پوست حساس را تشخیص دهیم؟

تشخیص نوع پوست همیشه کار راحتی نیست و در بعضی مواقع فقط توسط متخصص پوست قابل تشخیص است. شاید بسیاری از افراد را دیده باشید که می‌گویند پوست ما نسبت به هر محصول مراقبتی یا آرایشی حتی در برندهای باکیفیت یا ماسک صورت‌ خانگی حساسیت نشان می‌دهد. نکته اولی که باید به این دوستان بگوییم آن است که ممکن است پوستشان حساس نباشد. بلکه تنها به دلیل آن که مواد مراقبتی یا آرایشی مناسب با پوستشان استفاده نمی‌کنند این حساسیت ایجاد شده است.

مثلاً فردی پوست چرب دارد و ضد آفتابی استفاده می‌کند که مناسب پوست چرب نیست. از طرفی ممکن است به دلیل پاک نکردن صورت روزی دو مرتبه صبح و شب و یا استفاده از مواد باکیفیت پایین این حساسیت ایجاد شده باشد. بنابراین لزوماً کسی که می‌گوید پوست من به همه‌چیز حساسیت نشان می‌دهد، صاحب پوست حساس نیست (1).

برای اینکه بتوانید پوست حساس را تشخیص دهید، به این نکات توجه کنید:

• آیا پوست شما حساس است؟
• آیا اکثرمواقع دچار لکه‌های قرمز و جوش می‌شوید؟
• آیا پوست شما نسبت به اکثر مواد آرایشی حساسیت دارد؟
• آیا از چین و چروک زودرس و خطوط ظریف رنج می‌برید؟
• آیا پوست شما پس از شستن صورت، احساس سفتی یا ناراحتی دارد؟
• آیا پوست شما خارش دارد یا مستعد لکه‌های خشک یا پوسته پوسته شدن است؟
• آیا پوست شما نسبت به مواد آرایشی شیمیایی و مصنوعی، واکنش نشان می‌دهد؟
• آیا پوست شما به راحتی سوخته یا برنزه می‌شود حتی اگر مدت زمان کمتری در معرض آفتاب باشید؟

اگر پاسخ شما برای بیشتر سوالات “بله” است، بدون شک پوست شما از نظر ماهیت حساس است و به مراقبت بیشتری لازم دارد.

چه عواملی باعث واکنش‌ پوست حساس می‌شود؟

عواملی که منجربه واکنش پوست‌های حساس می‌شود عبارت‌اند از:

• اختلالات پوستی یا واکنش‌های آلرژیک مانند اگزما، روزاسه و یا دراماتیک تماسی؛
• پوست‌های بیش از حد خشک یا آسیب‌دیده که دیگر قادر به محافظت از پایانه‌های عصبی نیستند؛
• قرار گرفتن در معرض فاکتورهای محیطی مخرب مانند آفتاب، باد، گرما یا سرمای بیش از حد.

گرچه عوامل ژنتیک، سن، جنسیت و تفاوت نژادی از اولویت پایین‌تری برخوردارند اما باز هم می‌توانند در واکنش‌های پوستی نقش داشته باشند (2).

پوست‌ حساس چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

رایج‌ترین مشکلاتی که پوست‌های حساس ایجاد می‌کنند، عبارتند از:

• احساس سوزش پس از زدن مرطوب کننده؛
• قرمزی و پوسته پوسته شدن اطراف ابرو و بینی و دهان در فصل پاییز؛
• سرخی پوست پس از حمام؛
• احساس زبری پوست هنگام تعریق و احساس خارش هنگام خواب؛
• قرمز شدن و تحریک گوشه‌های چشم؛
• تطبیق نیافتن پوست با محصولات جدید و احتمال ایجاد واکنش‌های التهابی؛

چگونه از پوست حساس مراقبت کنیم؟

اینکه چگونه از پوست حساس مراقبت کنیم و راه‌های نگهداری و محافظت از آن به رعایت برخی راهکارها و نکات بهداشتی بستگی دارد. اما به طور کلی، بعضی افراد پوست حساسی دارند. بسیاری از زنان پس از زایمان شاهد تغییر در پوست خود هستند. پوست آنها از حالت طبیعی به خشک، تغییر شکل کامل می‌دهد.

مراقبت از پوست حساس به صبر و حوصله نیاز دارد. اگر پوستی حساس دارید و به دنبال راهکارهایی برای مراقبت از پوست خود هستید در ادامه به این نکات توجه کنید:

• در انتخاب لوازم آرایشی، دقت کنید؛
• پوست خود را مرطوب کنید؛
• رژیم غذایی مناسب را انتخاب کنید؛
• از نور خورشید دوری کنید؛
• صورت خود را بشویید؛
• از چشمان خود مراقبت کنید؛
• از عوامل خارجی مضر دوری کنید؛
• از دستمال مرطوب کننده صورت استفاده کنید؛
• محصولات بدون عطر انتخاب کنید؛
• از پاک کننده های ملایم استفاده کنید؛
• از تونر موثر استفاده کنید؛
• از ماست و بلغور جو دوسر استفاده کنید.

افرادی که پوست حساس دارند، برای استفاده از لوازم آرایشی به نکات زیر توجه کنند:

• از پنکیک یا پودرهای صورتی استفاده کنید که مواد نگهدارنده کمتر و خطر تحریک‌کنندگی کمتری برای پوست دارند.
• از فوندانسیون‌ با پایه سیلیکون به منظور تحریک کمتر پوست استفاده کنید.
• از محصولات آرایشی ضدآب استفاده نکنید زیرا در این صورت برای پاک کردن آن‌ها به پاک‌کننده‌های قوی‌تری نیاز خواهید داشت.
• از خط چشم و ریمل مشکی استفاده کنید زیرا به نظر می‌رسد که کمتر موجب حساسیت شوند.
• از خط‌چشم و پرکننده‌های ابرو مدادی استفاده کنید زیرا نوع مایع آن‌ها ممکن است حاوی لاتکس (latex) باشد که می‌تواند موجب واکنش‌های آلرژیک شود.
• لوازم آرایشی قدیمی را دور بریزید زیرا می‌توانند فاسد شوند و عوارض جدی برای پوستتان داشته باشند.

سوالات متداول درباره پوست‌های حساس

در ادامه به برخی سوالات شایع در پوست حساس پاسخ داده‌ایم:

آیا نور خورشید مضر است؟

گرمای زیاد به سلول‌های پوست آسیب می‌رساند و اغلب می‌تواند باعث جوش‌های پوستی و بیماری‌ها شود. با استفاده از عینک آفتابی و استفاده از لوسیون‌های ضد آفتاب با SPF بالا می‌توانید از اشعه ماورا بنفش مضر آفتاب پیشگیری کنید. همچنین تا آنجا که ممکن است در آفتاب قدم نزنید.

باید به دنبال چه ترکیبی در ضدآفتاب برای پوست حساس بود؟

درجه SPF ضدآفتاب شما باید بالای ۳۰ باشد و ترکیبات فعال آن باید تنها زینک اکساید (zinc oxide) یا تیتانیوم دی اکسید (titanium dioxide) باشند. این دو ترکیب که در ضدآفتاب‌های فیزیکی یا مینرال وجود دارند واکنش‌های حساسیتی در پوست ایجاد نمی‌کنند و به جای جذب و خنثی کردن اشعه‌های UV مانند یک آینه آن‌ها را منعکس می‌کنند.

چه نوع پارچه‌ای کمتر موجب تحریک پوست‌های حساس می‌شود؟

پارچه‌های بافته شده با الیاف طبیعی مانند پنبه و ابریشم، نرم و سبک هستند و ساییدگی کمتری بر روی پوست ایجاد می‌کنند. این الیاف به پوست اجازه تنفس داده و عرق و رطوبت پوست را جذب می‌کنند. پارچه‌های ریون و کتان نیز برای پوست‌های حساس مناسب و راحت هستند اما از پنبه و ابریشم سنگین‌ترند. همچنین لباس‌های تنگ

کدام مشکلات پوستی می‌توانند با پوست حساس در ارتباط باشند؟

اگر اختلالات پوستی مانند آکنه، پسوریازیس، دراماتیک تماسی، روزاسه یا اگزما دارید، احتمالاً پوست حساسی دارید.

چطور بفهمیم که یک محصول موجب تحریک پوست حساس می‌شود؟

مؤسسه ملی سلامت (NIH) و کتابخانه ملی پزشکی (NLM)، یک بانک اطلاعاتی تخصصی از محصولات را نگهداری می‌کنند که می‌توان به صورت آنلاین به آن‌ها دسترسی داشت. شما می‌توانید محصولات را با نام تجاری آن‌ها جستجو کنید تا متوجه شوید که حاوی چه ترکیباتی هستند و آیا احتمال دارد که موجب تحریک و واکنش در پوست شما شوند.

آیا رژیم غذایی سالم می‌تواند به پوست حساس کمک کند؟

داشتن یک رژیم غذایی کامل و مغذی برای سلامت پوست مهم است. به همین دلیل لازم است مواد غذایی مصرف کنید که نیازهای بدن و همچنین پوستتان را تأمین کند.

آیا یک کودک می‌تواند از حساسیت‌های پوستی خلاص شود؟

کودکی که دارای اگزما است، شانس بالایی دارد تا قبل از ۵ سالگی از آن خلاص شود و احتمال۴۰  تا ۵۰ درصد وجود دارد که تا سنین نوجوانی ادامه داشته باشد. همچنین حدود ۸۰ درصد از افراد بین ۱۱ تا ۳۰ سال دارای جوش‌های آکنه‌ای هستند که معمولاً این مشکل برای بیشتر آن‌ها تا سن ۳۰ سالگی برطرف می‌شود. اما پسوریازیس یک بیماری مزمن و مادام‌العمر محسوب می‌شود که تنها می‌توان آن را تحت کنترل داشت.

آیا پوست حساس می‌تواند ارثی باشد؟

بله، تعدادی از مشکلات و بیماری‌های پوستی می‌توانند در اثر حساسیت پوستی باشند که سابقه خانوادگی داشته است. آکنه، اگزما، پسوریازیس و روزاسه از جمله بیماری‌هایی هستند که می‌توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. اما تحریکات پوستی ناشی از واکنش‌ به محصولات پوستی، لوازم آرایشی و محصولات خانگی نمی‌توانند به ارث برسند.

آیا آقایان نیز باید نگران پوست حساس باشند؟

سلامت پوست به همان اندازه که برای خانم‌ها مهم است برای آقایان نیز اهمیت دارد.

آیا آزمایش پزشکی برای تشخیص پوست حساس وجود دارد؟

تست پچ (patch) می‌تواند علائم و همچنین عواملی که باعث ایجاد واکنش حساسیتی در پوست می‌شوند را شناسایی کند. در غیر این صورت انجام آزمایش به منظور تشخیص پوست‌ حساس برای پزشکان سخت خواهد بود زیرا عوامل بسیاری می‌توانند در آن دخیل باشند.

چه زمانی باید به متخصص پوست مراجعه کرد؟

بیشتر افراد برای التهاب ناشی از محصولات پوستی به پزشک مراجعه نمی کنند مگر اینکه وضعیت وخیم‌تر شود. پزشک ایتدا بیمار را از لحاظ بیماری‌های پوستی اگزما و روزاسه و تماس با مواد محرک بررسی می‌کند و ممکن است از پچ تست برای تست آلرژی استفاده کند و محصولات کمتر تحریک کننده را پیشنهاد کند.

حرف پایانی

کسانی که دارای پوست حساس هستند باید در انتخاب محصولات آرایشی بهداشتی دقت نمایند . اگر شما دارای پوست حساس هستید برای کاهش مشکلات پوست حساس خود ابتدا لازم است نوع پوست حساس خود را مشخص کنید.

توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.