آیا استرس باعث ریزش مو می‌شود؟ استرس یکی از عوامل پنهان اما تأثیرگذار بر سلامت بدن و زیبایی است. یکی از نشانه‌های رایج آن، ریزش مو ناشی از استرس است که بسیاری از افراد تجربه‌اش کرده‌اند. این نوع ریزش مو می‌تواند موقتی یا در برخی موارد دائمی باشد. شناخت علت و شروع درمان به‌موقع، کلید اصلی برای بازگرداندن سلامت و شادابی موهاست.
در این مطلب از مجله زوم لایف، ارتباط بین استرس مزمن و ریزش موی عصبی را بررسی کرده و روش‌های مؤثر درمان و کنترل ریزش مو ناشی از استرس را معرفی می‌کنیم.
آیا استرس می‌تواند باعث ریزش مو شود؟
میزان بالای استرس می‌تواند منجر به ایجاد انواع مختلف ریزش مو شود. استرس ممکن است باعث مهار رشد مجدد موها شود چون سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند یا فرد در اثر استرس تمایل شدیدی به کشیدن موهای خود پیدا می‌کند.
با این وجود، همه انواع ریزش مو به دلیل استرس ایجاد نمی‌شوند اما ریزش موی فرد ممکن است در اثر استرس شدت پیدا کند.
استرس حاد ممکن است عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند، اما استرس مزمن آن را سرکوب کرده و باعث التهاب می‌شود. التهاب فولیکول مو در اثر استرس مداوم می‌تواند باعث آسیب مکانیسم عملکرد آن از طریق واسطه‌های شیمیایی مانند هورمون کورتیزول و هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین شود.
چرخه رشد مو
چرخه رشد مو شامل سه مرحله اصلی است:
- آناژن: مرحله اصلی که در آن موها از فولیکول مو رشد می‌کنند و خارج می‌شوند.
- تلوژن: مرحله استراحت است که در آن فولیکول مو غیرفعال می‌شود و ساقه مو رشد نمی‌کند. در این مرحله موها به راحتی دچار ریزش می‌شوند.
- کاتاژن: این مرحله شامل مرگ و کوچک شدن فولیکول مو است.
مطالعه‌ای روی موش‌ها در سال ۲۰۲۱ نشان داد برداشتن غدد فوق کلیه (آدرنال) که تولید‌کننده هورمون‌های استرس اصلی در انسان و موش هستند، منجر به افزایش سرعت چرخه رشد مجدد موها شد. قرار دادن موش‌ها در معرض استرس خفیف برای چند هفته منجر به افزایش سطح هورمون استرس (کوتیزول) و کاهش رشد مو شد. علاوه بر‌این، در این شرایط مرحله استراحت (تلوژن) فولیکول‌های مو طولانی‌تر می‌شود.
انواع ریزش موی ناشی از استرس
سه نوع ریزش مو با سطوح بالای استرس مرتبط هستند که عبارت اند از:
تلوژن افلوویوم
تلوژن افلوویوم، ریزش شدید موهایی است که در مرحله استراحت (تلوژن) قرار دارند. در یک فرد عادی، ۸۵ درصد موها در مرحله آناژن (رشد) و ۱۵ درصد در مرحله تلوژن هستند. برخی عوامل استرس زا ممکن است باعث القای ورود ۷۰ درصد موها از مرحله رشد به استراحت و در نتیجه ریزش مو شود.
عوامل استرس زای شایع در بروز این نوع ریزش مو شامل موارد زیر‌است:
- کاهش وزن شدید
- زایمان
- عوامل استرس زای اصلی زندگی مانند از دست دادن شغل، جدایی، مرگ
- تب بالا
- دوران نقاهت پس‌از بیماری
- توقف مصرف قرص‌های ضد بارداری
سایر عوامل القاکننده تلوژن افلوویوم عبارت اند از:
- بیماری‌های سیستمیک
- جراحی‌های ماژور
- داروها
- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
این نوع ریزش مو معمولا ۳ ماه پس‌از عامل استرس زا ایجاد می‌شود. تلوژن افلوویوم حدود ۶ ماه طول می‌کشد و معمولا خود به خود برطرف می‌شود.
آلوپسی آره آتا
آلوپسی آره آتا یا ریزش موی سکه‌ای ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو در مرحله آناژن (رشد) است که باعث می‌شود موها وارد مرحله کاتاژن (مرگ) شوند. از آنجایی که سلول‌هایی بنیادی درون‌فولیکول‌های مو ازبین نمی‌روند، فولیکول‌ها به بازسازی و چرخه رشد مو ادامه می‌دهند. در این عارضه، موها طی چند هفته دچار ریزش می‌شوند و ریزش آن‌ها معمولا به صورت لکه‌های دایره‌ای شکل است. این نوع ریزش مو می‌تواند همه پوست سر‌یا حتی موهای بدن را نیز درگیر کند.
محرک‌های محیطی نقش مهمی در آلوپسی آره آتا دارند. علاوه بر‌این، حوادث پر‌استرس زندگی هم‌می‌تواند در بروز ریزش موی سکه‌ای نقش داشته باشد. بعضی شواهد نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی هم‌در این نوع ریزش مو موثرند.
تریکوتیلومانیا
تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی، بخشی از اختلال واسوس فکری- عملی (OCD) محسوب می‌شود و شامل کشیدن مکرر موها در هر قسمتی از بدن است. علت اصلی این اختلال هنوز ناشناخته است اما بسیاری از افراد مبتلا، تجربه یک حادثه پر‌استرس را پیش‌از شروع این اختلال گزارش کرده اند. اختلال موکنی ممکن است به عنوان یک مکانیسم مقابله‌ای در برابر استرس و اضطراب عمل کند.
علائم ریزش موی عصبی
براساس نوع ریزش موی عصبی، علائم آن می‌تواند متفاوت باشد. اما مهم‌ترین علائم ریزش موی عصبی عبارتند از:
- افزایش ناگهانی ریزش مو
- کم‌پشت شدن مو
- نازک و ضعیف شدن تارهای مو
- توقف یا کند شدن رشد مو
- خشکی یا چربی بیش ازحد پوست سر
- ، التهاب، حساسیت و خارش پوست سر
- کدر و بی‌روح شدن موها
درمان ریزش موی ناشی از استرس
برای درمان ریزش درمان ریزش موی ناشی از استرس، باید نوع ریزش مو را تشخیص داده و متناسب با آن روش‌های درمانی را انتخاب کرد.
درمان تلوژن افلوویوم
تلوژن افلوویوم حاد خود محدود شونده است و معمولا با درمان علت زمینه‌ای برطرف می‌شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که داروی ماینوکسیدیل ممکن است به افراد مبتلا به تلوژن افلوویوم مزمن کمک کند. با این وجود، تحقیقات بیشتری برای تایید همه اثرات آن بر‌ریزش مو مورد نیاز است.
درمان آلوپسی آره آتا
اثربخشی درمان‌های مورد استفاده برای آلوپسی آره آتا شواهد کمی دارد اما پزشکان معمولا از کورتیکواستروئید موضعی به عنوان خط اول درمان استفاده می‌کنند. پزشک برای کودکان زیر ۱۰ سال کورتیکواستروئید موضعی و برای افراد بالای ۱۰ سال، تزریق این دارو را تجویز می‌کنند. از داروهای ایمونوتراپی موضعی هم‌ممکن است برای درمان ریزش موی سکه‌ای شدید استفاده شود.
درمان تریکوتیلومانیا
برای درمان این اختلال باید یک گروه درمانی از راهکارهای درمانی متعددی استفاده کنند. در کودکان، روش‌های محافظه کارانه‌ای مانند استفاده از دستکش یا جوراب برای پوشاندن دست‌ها و نیزکوتاه کردن موها توصیه می‌شود.
تکنیک وارونه سازی عادت که بخشی از رفتاردرمانی شناختی (CBT) است، به فرد کمک می‌کند تحریف‌های شناختی و رفتارهای مرتبط با آن (مانندکشیدن موها) را تشخیص دهد.
رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان این اختلال است که شامل تکنیک‌هایی برای شناسایی محرک‌های کشیدن مو و جایگزینی آن با رفتارهای دیگر می‌شود.
نکاتی برای مدیریت استرس
در زندگی همیشه نمی‌توان از بروز استرس پیشگیری کرد اما برخی از تکنیک‌های مدیریت استرس می‌تواند به مقابله با استرس کمک کند. با انجام برخی اقدامات می‌توان پاسخ فوری به استرس را معکوس کرد و استرس مزمن را به مرور زمان کاهش داد. ازجمله تکنیک‌های مقابله با استرس می‌توان به موارد زیر‌اشاره کرد:
- آرام سازی عضلانی پیش‌رونده
- رایحه درمانی
- ورزش
- تنفس جعبه‌ای (در این روش دم‌به آرامی و طی چهار شماره انجام می‌شود. پس‌از آن نفس برای چهار ثانیه در سینه حبس شده و سپس بازدم به آرامی در چهار ثانیه انجام می‌شود)
- تصویر ذهنی هدایت شده (در این روش فرد با تصور کردن یک فضا یا محیط مورد علاقه خود، به آرام کردن ذهن و بدن کمک می‌کند)
علاوه بر‌این، رعایت برخی نکات و ایجاد عادت‌های موثر باعث کاهش استرس و احتمال بروز ریزش موی مرتبط با آن می‌شود و توان مقابله با استرس را در آینده بیشتر می‌کند. مهم است که این کارها را در زندگی عادی خود بگنجانید و حتی زمانی که احساس استرس و کلافگی ندارید هم‌آن‌ها را انجام دهید. بعضی از این عادات کاهش‌دهنده استرس شامل موارد زیر‌است:
- داشتن رژیم غذایی متعادل و مغذی
- خواب کافی و با کیفیت
- اجتناب از مصرف تنباکو، الکل و مواد مخدر
- اختصاص دادن زمان برای انجام فعالیت‌های مفرح
- ابراز کردن نگرانی‌ها و دغدغه‌ها با دیگران
- ارتباط با گروه‌ها یا سازمان‌های مذهبی
- مدیتیشن یا وقت گذراندن در طبیعت
- مراجعه به متخصص در صورت نیاز
روش‌های مراقبت صحیح از موها
با رعایت برخی نکات ساده مراقبت از مو در روتین شخصی می‌توان به داشتن پوست سر و موهای سالم کمک کرد. ممکن است نتوان از بروز ریزش موی ناشی از استرس جلوگیری کرد اما حفظ سلامتی پوست سر و موها شدت ریزش مو کمتر می‌شود. بعضی از این نکات عبارت اند از:
- موهایتان را با آب ولرم یا خنک بشویید و نه با اب داغ.
- از شامپو، نرم‌کننده و ماسک موی ملایم استفاده کنید.
- از مصرف اسپری ها، ژل‌ها و سایر فرآورده‌های حالت‌دهنده مو که حاوی ترکیبات خشن یا خشک‌کننده (مانند سولفات‌ها) هستند، اجتناب کنید.
- از رنگ کردن یا دکلره کردن موها بپرهیزید یا میان‌دفعات آن فاصله بیندازید.
- موهایتان را به آرامی و با استفاده از شانه‌های دندانه پهن حالت دهید و از کش موهای سفت استفاده نکنید.
- دفعات شستن موها را براساس نیازهای موهایتان تغییر دهید مثلاً موهای چرب نیاز به شستشوی بیشتری نسبت به موهای خشک دارند.
- استفاده از ابزارهای حرارتی حالت‌دهنده مو مانند سشوار و اتوی مو را محدود کنید.
- از روبالشی ابریشمی استفاده کنید تا اصطکاک و شکستگی موها را کاهش دهید.
- از موها در برابر عوامل محیطی محافظت کنید (مثلا با پوشیدن روسری یا کلاه در بیرون از خانه یا استفاده از کلاه شنا در استخر)
اگر برای کاهش استرس اقدام کرده اید اما همچنان دچار ریزش مو هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. علاوه بر‌این، مراجعه به یک روانشناس یا مشاور می‌تواند از قرار گرفتن در دور باطل استرس و ریزش مو جلوگیری کند که در آن شما درباره ریزش مو دچار استرس می‌شوید و همین استرس باعث بدتر شدن وضعیت ریزش مو می‌شود.
نتیجه‌گیری
ریزش موی ناشی از استرس با مراقبت، آرامش و درمان صحیح قابل کنترل است. اگر شما هم تجربه‌ای در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
توجه: محتوای مجله زوم لایف، جایگزین نسخه پزشکان نیست. اگر مشکل پزشکی دارید، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
source